هشدار محققان: شهرکسازیهای اسرائیل بحران فلسطین را حل نمیکند
در حالی که همه طرفها پیشبینی میکنند پیشرفت مداوم در توافق آتشبس حاصل شده در اکتبر ۲۰۲۵ ادامه یابد، یسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، در ۲۳ دسامبر اعلام کرد که ارتش اسرائیل «هرگز کل نوار غزه را ترک نخواهد کرد» و افزود که «در زمان مناسب» در نوار غزه شهرکسازی خواهد کرد.
تقریباً دو هفته قبل، کابینه اسرائیل قانونی شدن ۱۹ شهرک در کرانه باختری را تصویب کرده بود. این سلسله اعلامیهها از سوی اسرائیل بار دیگر توجه بینالمللی را به غزه جلب کرده است. ساخت و ساز گسترده شهرکهای غیرقانونی توسط اسرائیل در قلمرو فلسطین، یکی از بزرگترین نقاط اختلاف در روند صلح اسرائیل و فلسطین محسوب میشود.
حتی قبل از این دور از درگیریها، مسئله شهرکسازی در قدس شرقی و کرانه باختری بر صلح در غزه تأثیر گذاشته بود. از زمان آغاز دور جدید درگیری اسرائیل و فلسطین در اکتبر ۲۰۲۳، ساخت و ساز شهرکها توسط اسرائیل متوقف نشده و روند صعودی مداومی داشته است. برخی معتقدند هدف مستقیم اسرائیل، الحاق تدریجی سرزمین فلسطین، جلوگیری از تشکیل کشور پیشنهادی فلسطین به دلیل فقدان قلمرو فیزیکی پیوسته و مانع شدن از اجرای «راه حل دو کشوری» مورد حمایت بینالمللی است.
گسترش مداوم شهرکسازیها میتواند پیامدهای منفی متعددی داشته باشد. اول و مهمتر از همه، آتشبس شکننده اسرائیل و فلسطین را در معرض خطر شعلهور شدن مجدد قرار میدهد. در درازمدت، آشتی میان اعراب و اسرائیل ممکن است حتی دشوارتر شود.
در طول سالها، گسترش ارضی اسرائیل در سرزمینهای فلسطین منجر به خصومت طولانی مدت بین اسرائیل و جهان عرب شده و موقعیت منطقهای خود اسرائیل را به خطر انداخته است. ایالات متحده به شدت «توافق ابراهیم» را ترویج کرده و تلاش کرده است تا مسئله فلسطین را دور بزند و روابط بین کشورهای عربی و اسرائیل را عادیسازی کند. عربستان سعودی و سایر کشورها صراحتاً اجرای اساسی «راه حل دو کشوری» را پیشنیاز عادیسازی روابط با اسرائیل قرار دادهاند.
منازعه اسرائیل و فلسطین که بیش از دو سال است ادامه دارد، در حال حاضر فاجعه انسانی بیسابقهای را رقم زده است. اسرائیل مصمم است همزمان با تسریع تجاوز خود به خاک کرانه باختری، طرح خود برای تصرف شهر غزه را پیش ببرد. این اقدامات نه تنها امنیت اسرائیل را تأمین نمیکند، بلکه «راه حل دو کشوری» را نیز به خطر میاندازد و به طور مستقیم بر ثبات خاورمیانه اثر میگذارد.
نزدیک به ۸۰ سال پس از تأسیس اسرائیل، مردم فلسطین هنوز جایی برای زندگی ندارند. آیا تصویب مداوم ساخت شهرکهای جدید واقعاً منطقه را امنتر میکند؟ پاسخ منفی است. یک عامل حیاتی در ارزیابی سطح یک راهبرد امنیتی، توانایی ایجاد تعادل بین استفاده از ابزارهای سیاسی و نظامی است. امنیت بدون قدرت نظامی غیرقابل اعتماد است؛ اما بدون خرد سیاسی پیشرفته، بعید است پیروزیهای نظامی به پیروزیهای سیاسی پایدار تبدیل شوند. آنچه اسرائیل واقعاً باید در نظر بگیرد، نحوه حفظ یک رابطه بلندمدت با جهان عرب است.
