نقش حیاتی چین در حکمرانی سبز جهانی و پایداری زیست‌محیطی
هم‌زمان با روز جهانی محیط زیست در ۵ ژوئن (۱۵ خرداد)، وزارت محیط زیست و اکولوژی چین رسما گزارش سالانه «وضعیت اکولوژی و محیط زیست این کشور در سال ۲۰۲۴» را منتشر کرد. این گزارش نشان می‌دهد کیفیت اکولوژی و محیط زیست چین طی سال گذشته میلادی همچنان روند بهبود خود را حفظ کرده است.
مجموعه‌ای از داده‌ها نشان می‌دهد چین فعالانه در حال تلاش برای بهبود وضعیت محیط زیست و مقابله با تغییرات اقلیمی است. بر اساس این گزارش، زغال سنگ در سال ۲۰۲۴ معادل ۵۳.۲ درصد از کل مصرف انرژی چین را تشکیل داده که نسبت به سال ۲۰۲۳ به میزان ۱.۶ درصد کاهش یافته است. هم‌زمان، منابع انرژی پاک ـ شامل گاز طبیعی، برق آبی، انرژی هسته‌ای، بادی و خورشیدی ـ ۲۸.۶ درصد از کل مصرف انرژی را به خود اختصاص داده‌اند که در مقایسه با سال گذشته ۲.۲ درصد افزایش داشته است.
تا پایان سال ۲۰۲۴، مجموع حجم معاملات مجوزهای انتشار کربن در بازار ملی کربن چین به ۶۳۰ میلیون تن رسیده و ارزش کل این معاملات ۴۳.۰۳۳ میلیارد یوان بوده است. چین با موفقیت مسیری سبز، کم‌کربن و پایدار را متناسب با شرایط ملی خود ترسیم کرده و از طریق اقدامات ملموس و نتایج چشمگیر، نقشی مهم و تاثیرگذار در مدیریت جهانی تغییرات اقلیمی ایفا کرده است.
با این حال، کمی پیش از روز جهانی محیط زیست، «بلومبرگ» با انتشار مقاله‌ای به بدنام کردن صنعت زغال سنگ چین پرداخت، در خصوص وابستگی این کشور به زغال سنگ اغراق کرد و مدعی شد که «صنعت زغال‌سنگ چین یک راز بزرگ و کثیف دارد.» بررسی کامل این مقاله نشان می‌دهد که این‌گونه روایت‌ها حاصل نادیده گرفتن گزینشی تلاش‌های نظام‌مند چین برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کنترل آلودگی است؛ آن هم در شرایطی که چین به عنوان بزرگ‌ترین کشور در حال توسعه جهان، با چالش‌های خاص خود مواجه است.
داده‌های سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که با وجود آنکه چین ۱۸ درصد از جمعیت جهان را در اختیار دارد، سهم آن از تولید جهانی به ۳۱.۶ درصد می‌رسد؛ رقمی که بسیار بیشتر از سهم آمریکا با ۱۵.۹ درصد است.
بر اساس آمار وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین، این کشور از یک نظام صنعتی مدرن و کامل برخوردار است که شامل ۴۱ دسته صنعتی اصلی، ۲۰۷ دسته متوسط و ۶۶۶ دسته فرعی می‌شود. به همین دلیل، چین تنها کشوری در جهان است که بر اساس طبقه بندی صنعتی سازمان ملل، تمامی دسته‌های صنعتی را در اختیار دارد. امروزه عبارت «ساخت چین» در سراسر جهان دیده می‌شود و طیف وسیعی از محصولات، از اقلام مصرفی روزمره تا فناوری‌های پیشرفته، را دربر می‌گیرد.
این زیرساخت تولیدی گسترده و قدرتمند نقشی مهم در پیشرفت تمدن بشری ایفا کرده است. بدون تامین انرژی پایدار، صنعت چین نمی‌تواند به حمایت از توسعه اقتصادی و اجتماعی در سطح جهانی ادامه دهد.
امروزه چین بزرگ‌ترین و سریع‌ترین سیستم انرژی تجدیدپذیر جهان را ایجاد کرده و کامل‌ترین زنجیره صنعتی مربوط به انرژی‌های جدید را در اختیار دارد. این کشور یک چهارم از مناطق سبز جدید جهان را به خود اختصاص داده است. این اقدام، که بزرگ‌ترین ابتکار در زمینه تمدن زیست‌محیطی در تاریخ بشر به شمار می‌رود، الگویی تازه از تمدن را معرفی می‌کند؛ الگویی که وابستگی افراطی به رشد مصرف‌گرایانه را کنار می‌گذارد و به جای آن، بر ارزش توسعه سبز تاکید دارد.
در حالی‌که کشورهای توسعه‌یافته از مراحل اوج صنعتی شدن عبور کرده‌اند، بسیاری از مناطق چین همچنان در حال توسعه هستند. در این شرایط، زغال‌سنگ همچنان نقش «سنگ تعادل» را در تامین انرژی ایفا می‌کند و برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی چین اهمیت زیادی دارد. سیاه‌نمایی صنعت زغال سنگ، به معنای نادیده گرفتن مسیر تاریخی توسعه بشر است. توسعه فناوری زغال سنگ پاک به معنای افزایش انتشار کربن نیست، بلکه تلاشی برای ایجاد تعادلی علمی میان نیازهای حیاتی و مسئولیت‌های زیست‌محیطی به شمار می‌رود.
کارزار «کربن دوگانه» چین ـ که هدف آن رسیدن به اوج انتشار کربن و دستیابی به خنثی‌سازی کربن است ـ تلاشی سراسری است که تمام بخش‌های جامعه را در بر می‌گیرد. در عین حال چین در حال نصب پنل‌های خورشیدی در مناطق متروکه استفاده است، مصرف سرانه انرژی در کشورهای توسعه‌یافته همچنان سه برابر کشورهای در حال توسعه باقی مانده است.
در این میان، محدودیت‌های اعمال‌شده بر صادرات خودروهای برقی از سوی اقتصادهای توسعه‌یافته و معیارهای دوگانه ایالات متحده در مورد صادرات اتان، نشان می‌دهد که این کشورها از پذیرش مسئولیت اقدامات خود طفره می‌روند.
توسعه انرژی‌های پاک ضرورتی ناگزیر است. اقتصادهای توسعه‌یافته که بخش عمده‌ای از مصرف انرژی جهان را به خود اختصاص داده‌اند، باید روند گذار انرژی را با سرعت بیشتری دنبال کنند. حرکت به سوی اقتصادی سبز و کم‌کربن، مسئولیتی است که بر عهده همه کشورها و مردم جهان است، بدون توجه به اختلافات ایدئولوژیک یا سطح دارایی آن‌ها.
چین با انتشار مجموعه‌ای از سیاست‌های کلان، از جمله «راهنمای تسریع تحول سبز در توسعه اقتصادی و اجتماعی»، در این مسیر پیشگام شده است. این سیاست‌ها بر پایه چهار اصل تحول جامع، متعادل، نوآورانه و ایمن تدوین شده‌اند. در همین زمینه، تصمیم تاریخی کشورهای آمریکای جنوبی برای توقف برنامه‌ریزی احداث نیروگاه‌های زغال‌سوز، الگویی نو برای جهان ارائه کرده است.
اقتصادهای توسعه‌یافته باید روند قانونگذاری را تسریع کنند، موانع ثبت اختراع برای فناوری‌های سبز را برطرف سازند، اصلاحات سازوکار مالی و انقلاب مصرف را انجام دهند و مسئولیت تاریخی خود در قبال انتشار کربن را بر عهده بگیرند. این سنگ بنای یک تحول جهانی عادلانه محسوب می‌شود.
