نماد اژدها در فرهنگ‌های شرقی و غربی به چه معناست؟
در شرح وقایع اسطوره‌شناسی و فرهنگ عامه، موجودات معدودی مثل اژدها تخیل را تسخیر می‌کنند. این هیولای افسانه‌ای، که هم مورد احترام و هم ترسناک است، در چین و دنیای غرب اشکال متنوعی به خود می‌گیرد که منعکس کننده پیشینه فرهنگی متمایز این اسطوره‌ها محسوب می‌شود.
اژدها که در زبان چینی به «لونگ» مشهور است، اهمیت فرهنگی عمیق در سنت چینی دارد. اژدها معمولا با پیکری مارپیچ بدون بال و تزئین شده با ویژگی‌های حیوانات دیگر مانند ماهی کپور، ببر و عقاب، نمادی مقدس از خوش‌شانسی، قدرت و ثروت تلقی می‌شود.
«شی آی‌دونگ» پژوهشگر ارشد «موسسه ادبیات» وابسته به «آکادمی علوم اجتماعی چین» و دبیرکل «انجمن فولکلور چین» می‌گوید: اژدهاها بشدت با عقاید معنوی و ارزش‌های فرهنگی مردم چین عجین شده‌اند.
وی افزود: در فرهنگ سنتی چین، اژدها نماد ویژگی‌هایی مثل قدرت و خرد در کنار هماهنگی میان انسان و طبیعت است.
شی در مصاحبه با «سی‌جی‌تی‌ان» گفت: این تکریم فرهنگی از دهه ۱۹۸۰ با رشد اقتصادی چین و علاقه مجدد به مطالعه فرهنگ سنتی افزایش یافته است. بسیاری از چینی‌ها اژدها را یک نماد ملی می‌دانند و با افتخار خود را از نوادگان اژدها توصیف می‌کنند. این نشان دهنده نقش عمیق اژدها در فرهنگ چینی است و با تاریخ و هویت جمعی این کشور گره خورده است.
اژدها همچنین بخاطر تاثیر خوش یمن آن بر عناصر طبیعی مورد احترام است.
پیوند اژدها با رفاه و جهان طبیعی که اعتقاد بر این است که بارندگی را به مزارع می‌آورد و محصولات فراوان را تضمین می‌کند، معنای بسیار مثبت‌تری به آن می‌بخشد.
در مقابل این، اژدعای غربی اغلب به عنوان یک ستیزه جوی ترسناک ظاهر شده که معمولاً به‌عنوان خزنده‌ای غول پیکر و آتش در دهان با بال‌های خفاش‌‌گونه، پنجه‌های تیز و ماهیت مخرب به تصویر کشیده می‌شود. اژدهاها در نقش روایی خود معمولا نماد هرج و مرج و شرارت و نماینده یک نیروی دیوسیرت هستند.
بازتاب‌های ادبی در فرهنگ‌های مختلف
اژدها در ادبیات چین اغلب دربردارنده مجموعه‌ای ویژگی‌هاست. آثاری چون «سفر به غرب» اژدها را به عنوان یک نیروی قدرتمند و در عین حال خیرخواه به تصویر کشیده است.
این تابلوی غنی از اساطیر اژدها منحصر به شرق نیست. شی تاکید می‌کند که اژدهای غربی از مخلوطی از تثیرات فرهنگ‌های مختلف، منشاء می‌گیرد. علی‌رغم این تنوع، تصاویر اولیه معمولا اژدهاها را به عنوان «مارهای غول پیکر» به تصویر می‌کشند: موجوداتی وحشتناک و مارپیچ که دارای قدرت الهی هستند.
الگوی اولیه اژدها در فرهنگ اروپایی اساساً تحت تأثیر شعر حماسی قدیمی انگلیسی “بیوولف” است، که در آن نفس اژدها آتشین است و گنج‌ها را ذخیره می‌کند. به همین شکل، در اساطیر یونان باستان، اژدهاها به عنوان هیولاهای دریایی شرور یا نگهبانان گنج‌ها به تصویر کشیده شده‌اند.
پژوهشگر ارشد «موسسه ادبیات» گفت: فرهنگ اژدهای غربی به شکلی قابل توجه در کتاب مقدس آمده است. در اینجا اژدها نماد شیطان است همانگونه که در «مکاشفه یوحنا» نیز دیده می‌شود. این تصویرسازی به ادبیات و هنر مسیحی کشیده شده، مانند افسانه «سنت جورج و اژدها»، که در آن اژدها به معنای گناه و بت‌پرستی است که با فضیلت سنت جورج نابود شده است.
این تصویر از اژدهاها به عنوان دشمنان دهشتناک در ادبیات غربی گسترده‌تر دیده می‌شوند. یک مثال برجسته رمان «هابیت» نوشته «جی آر آر تالکین» در سال ۱۹۳۷ است که در آن اسماگ، یک اژدهای غربی با حرص و طمع و قدرت ترسناکش تصویر شده است.
اژدهاهای امروزی به تکامل خود ادامه داده و از مرزهای سنتی فراتر رفته و اهمیت جدیدی در فرهنگ جهانی پیدا کرده‌اند. این موضوع در فیلم‌های انیمیشنی مانند «چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم» بارز است، جایی که اژدهاها نمی‌توانند تکلم کنند، با حرکات و اداها ارتباط برقرار می‌کنند.
به همین شکل، در انیمیشن تولید دیزنی با نام «مولان» (۱۹۹۸)، «موشو»، اژدهای کوچکی که توسط اجداد خانواده «هوآ» فرستاده و در جنگ به مولان می‌پیوندد. رفتار جذاب و شیطنت آمیز این اژدهای کوچک طنز را به این انیمیشن آورده و بازتاب زیادی میان مخاطبان سراسر جهان پیدا کرد.
