آمریکا باید متواضعانه به خواستههای «جهان جنوب» در مجمع عمومی سازمان ملل توجه کند
هفته سطح بالای هفتاد و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد (UNGA) از روز دوشنبه ۱۸ سپتامبر (۲۷ شهریور) آغاز میشود و ۲۶ سپتامبر (۴ مهر) پایان مییابد. در مقایسه با دورههای قبلی نشست امسال مجمع عمومی تاکید بیشتری بر کشورهای «جهان جنوب» گذاشته است. چندین نشست سطح بالا طی مجمع عمومی با تمرکز بر اولویتهای کشورهای در حال توسعه در آفریقا،آمریکای لاتین و آسیا برگزار خواهد شد که شامل تغییرات اقلیمی، بهداشت و تامین مالی خواهد بود.
کشورهای جهان جنوب همچنین به دستورکارهای مجمع عمومی سازمان ملل با روحیه قویتر اتحاد و همکاری و همچنین حس «میزبان بودن»، واکنش نشان دادهاند. مدیر یک اندیشکده بینالمللی بر این باور است امسال سالی است که کشورهای جهان جنوب این دستور کار را تعیین کردهاند.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل از مدتها قبل برای نشست مجمع عمومی امسال ابراز امیدواری کرده بود که به «نجات اهداف توسعه پایدار» کمک کند. استفاده از واژه «نجات» نشاندهنده دشواریهای کنونی است که توسعه جهانی با آن مواجه است و همچنین منعکسکننده فاصله پرنشدنی میان کشورهای در حال توسعه و توسعهیافته است.
آنچه گوترش به آن اشاره کرد در واقع یک تغییر اساسی در وضعیت کنونی بینالملل محسوب میشود که همان ظهور جمعی کشورهای در حال توسعه است که خواستار یک نظم بینالمللی منصفانهتر و معقولتر شدهاند. در عین حال، قدرتهای بزرگی مثل ایالات متحده و غرب به سختی در تلاش برای حفظ برتری خود هستند و به هر ابزاری برای بیاعتبار ساختن، حمله و سرکوب این خواسته متوسل میشوند.
باید گفت این تناقض فاکتور اصلیِ ایجاد اختلافات ژئوپلتیکی کنونی است.
برای مثال، آنچه جامعه بینالملل، به ویژه کشورهای در حال توسعه، بیشتر امیدوارند درباره آن در مجمع عمومی مورد بحث قرار بگیرد چگونگی حل مشکل فقر، کاهش تورم بالا و مقابله با تغییرات اقلیمی در میان دیگر موضوعات است. آنها امیدوار به ترویج توسعه پایدار از طریق گفتگوهای چندجانبه هستند. کلیدواژههای مباحثه عمومی—صلح، رفاه، پیشرفت و تداومپذیری— که به طور عمومی به عنوان «نقاط تمرکز» مجمع عمومی تلقی میشوند، کاملا نشاندهنده این تمایل شدید است.
آنچه این کشورها بیشتر نگرانش هستند این است که بحران اوکراین بار دیگر به موضوع غالب مجمع عمومی سازمان ملل تبدیل شود و توجه مردم از موضوعات توسعه منحرف گردد. گفتگوی بیپایان درباره جنگ و تهدیدهای آشکار و نهان علیه دیگر کشورها، آنها را مجبور به گوشه نشینی کرده و علاقهای به شنیدن درباره آن ندارند.
با این وجود، در حالی که آمریکا به «جهان جنوب» توجه میکند اما اعلام کرده «جهان نمیتواند یک موضوع را بدون پرداختن به موضوعات دیگر مورد توجه قرار دهد»، که منظورش بحران اوکراین و موضوعات توسعه است. این نشان میدهد ایالات متحده به خوبی از خواستههای کشورهای در حال توسعه آگاه است اما بر کشاندن دستورکارهای خود به مجامع چندجانبه اصرار میورزد.
مثالهای مشابه فراوانی وجود دارد که همگی بدون استثناء ثابت میکند کشاندن محاسبات ژئوپلتیکی به رویدادهای چندجانبه تلاشهای همکاری جهانی را تضعیف نموده و فرصتهای فراوان کشورهای در حال توسعه و ملتهای توسعهیافته برای دستیابی به مصالحه، آشتی و همکاری را از بین برده است.
طی این پروسه، آمریکا و غرب مداما مشروعیت و تقاضاهای منصفانه کشورهای در حال توسعه را با استفاده از ابزارهای مدیریت افکار عمومی قدرتمند خود، سیاه جلوه دادهاند.
در آستانه افتتاح سلسله نشستهای مهم مجمع عمومی سازمان ملل، «نشست جی۷۷+چین» از ۱۵ تا ۱۶ سپتامبر در هاوانا پایتخت کوبا برگزار شد. نمایندگان شرکتکننده در این نشست به اتفاق آرا «بیانیه هاوانا» را به تصویب رساندند که در آن بر «حق توسعه در بستر یک نظم بینالمللی فزاینده جامع، غیرمنصفانه، غیرعادلانه و غارتگرانه» تاکید شده بود.
این بیانیه به یک خواست جمعی از سوی کشورهای در حال توسعه پیش از برگزاری نشستهای سطح بالای مجمع عمومی سازمان ملل تبدیل شده است. با این وجود مشخص نیست تا چه حد این خواستهها و نگرانیهای کشورهای «جهان جنوب» و دبیرکل سازمان ملل از سوی کشورهای توسعهیافته در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، شنیده شود.
ایالات متحده و کشورهای غربی آشکارا در حال افزایش تلاشهای خود برای همراه کردن «جهان جنوب» هستند اما مثل روز روشن است که این به معنای آن نیست که آنها بخواهند به کشورهای در حال توسعه یک موقعیت برابر و فرصتهای توسعهای بدهند بلکه این تلاشی است برای تداوم محدودسازی آنها در حوزه سیستم «مرکز محور» اردوگاه غرب.
واقعیت این است که کشورهای در حال توسعه اکنون آگاهتر و برای حفظ استقلال و خودمختاری خود از هر زمانی توانمندتر شدهاند.
این امر نه تنها در رویکرد محتاطانه و متوازن آنها در قبال مناقشه روسیه-اوکراین انعکاس یافته بلکه در واکنش سنجیده و آرام در قبال تحریک تقابل علیه چین و روسیه، آشکار است.
مجمع عمومی سازمان ملل، مهمترین رویداد چندجانبه جهانی است که بیشترین صداها را در خود جای میدهد آمریکا و غرب باید در اینجا تواضع بیشتری به خرج دهند و به وضوح جهت حرکت جریان اصلی جامعه بینالملل را ببینند.
