متن‌باز؛ موتور جدید همکاری فرامرزی در صنعت اینترنت چین
با نزدیک شدن به برگزاری اجلاس کنفرانس جهانی اینترنت ۲۰۲۵ در ووجِن استان جه‌جیانگ (شرق چین) از ۶ تا ۹ نوامبر (۱۵ تا ۱۸ آبان)، «مسابقه جهانی اینترنت» با عنوان «مستقیم به ووجِن» که یکی از اجزای کلیدی این اجلاس محسوب می‌شود، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
طبق اعلام وب‌سایت برگزارکننده، مسابقه امسال یک مسیر جدید برای پروژه‌های متن‌باز معرفی کرده که شامل دو بخش است: مسابقه کاربرد مدل متن‌باز و مسابقه چالش متن‌باز.
این مسیر جدید، استقبال فعالانه صنعت اینترنت چین از مدل متن‌باز را نشان می‌دهد. این رویکرد نه تنها مسیر گسترده‌تری را برای نوآوری هموار می‌کند، بلکه همکاری‌های فرامرزی را نیز تقویت کرده و اکوسیستم فناوری جهانی را به سوی تحولی باز و فراگیر سوق می‌دهد.
گرایش صنعت اینترنت چین به سمت متن‌باز تصادفی نیست؛ بلکه نتیجه هم‌افزایی عمیق میان نقاط قوت منحصربه‌فرد این کشور در نوآوری دیجیتال و ویژگی‌های ذاتی مدل‌های متن‌باز است. در اقتصاد دیجیتال جهانی، یکی از برجسته‌ترین و پویاترین مزیت‌های چین، بازار گسترده و توان بالای آن در نوآوری کاربردی است. نمونه‌های موفق در پرداخت‌های موبایلی، تجارت الکترونیک اجتماعی، پخش زنده و اقتصاد اشتراکی به روشنی این ظرفیت را نشان می‌دهند.
در چنین اکوسیستمی، متن‌باز می‌تواند به عنوان یک شتاب‌دهنده نیرومند برای تقویت انرژی نوآورانه عمل کند. با کاهش چشمگیر موانع فنی، زمینه را برای ورود انبوهی از شرکت‌های کوچک و متوسط و حتی توسعه‌دهندگان مستقل فراهم می‌کند تا به فناوری‌های پیشرفته از مدل‌های هوش مصنوعی (AI) گرفته تا چارچوب‌های محاسبات توزیع‌شده دسترسی پیدا کنند و آنها را توسعه دهند. ترکیب این فناوری‌های در دسترس با شناخت عمیق از نیازهای محلی بازار، به پرورش یک اکوسیستم خدماتی متنوع‌تر و پویاتر منجر می‌شود.
به این ترتیب، جامعه گسترده توسعه‌دهندگان چین در حال تبدیل شدن به «سازندگان مشترک» فعال در چشم‌انداز جهانی فناوری است و چرخه‌ای مثبت ایجاد می‌کند که در آن مقیاس و نوآوری به‌طور متقابل یکدیگر را تقویت می‌کنند. این همان پایه عملی است که پویایی متن‌باز در چین بر آن استوار است.
افزون بر این، ارزش مدل‌های متن‌باز فراتر از بهره‌گیری کاربردی است؛ اهمیت واقعی آن در ایجاد یک اکوسیستم نوآوری جمعی و فراگیر نهفته است. در حوزه‌هایی پیشرفته مانند هوش مصنوعی، پیچیدگی فناوری مدت‌هاست که از توانایی شرکت‌ها یا آزمایشگاه‌های منفرد فراتر رفته است. متن‌باز با در دسترس قرار دادن کدها، مدل‌ها و ابزارهای زیربنایی برای همگان، انحصار چند نهاد محدود را می‌شکند.
این امر بدین معناست که هزاران محقق، مهندس و توسعه‌دهنده در سراسر جهان می‌توانند فناوری‌ها را از دیدگاه‌های گوناگون بررسی، آزمایش، اصلاح و بهینه‌سازی کنند و به حل مسائل متنوع بپردازند. چین با در اختیار داشتن بزرگ‌ترین نیروی کار مهندسی و پژوهشی جهان، از طریق متن‌باز توانسته است ظرفیت عظیم نوآورانه خود را بالفعل کند و مسیر «تحقیق و توسعه پشت درهای بسته» را به «نوآوری جمعی» با مشارکت گسترده تغییر دهد.
مهم‌تر از همه، در شرایطی که رقابت دیجیتال جهانی تشدید یافته و پویایی‌های ژئوپلیتیکی در حال دگرگونی است، متن‌باز از یک انتخاب فنی صرف به یک عامل راهبردی کلیدی در رقابت صنعتی تبدیل شده است. متن‌باز اکنون ابزاری مؤثر برای شکستن انحصارهای فناورانه و تضمین توسعه مستقل به شمار می‌آید و از اهمیت راهبردی جدیدی برخوردار شده است. چین با ایجاد اکوسیستم متن‌باز خود، نه تنها تاب‌آوری نظام فناوری‌اش را افزایش داده، بلکه اکوسیستم فناوری جهانی را نیز به سمت گشودگی و شمول بیشتر سوق داده است.
تأثیر این رویکرد از مرزهای ملی فراتر رفته و چشم‌انداز همکاری فناورانه جهانی را دگرگون ساخته است. پذیرش مدل متن‌باز از سوی چین، مسیرهای تازه‌ای را برای رشد شرکت‌های این کشور ایجاد کرده و همزمان نیاز به همکاری‌های بین‌المللی عمیق‌تر را افزایش داده است و اکوسیستم دیجیتال جهانی را به سوی باز بودن و برابری بیشتر هدایت می‌کند.
در حالی که برخی کشورهای غربی در حال ایجاد موانع فناوری هستند، رویکرد متن‌باز چین نشان می‌دهد که نوآوری لزوماً بازی با حاصل جمع صفر نیست. ایجاد پلتفرم‌هایی که تخصص‌های بین‌المللی را به هم متصل می‌کند، ثابت می‌سازد پیشرفت فناوری می‌تواند به طیف گسترده‌تری از مشارکت‌کنندگان سود برساند. در نهایت، این همان مسیر پایدار برای توسعه تمدن دیجیتال است.
