سالمندان چین در آغوش گرم موج هوش مصنوعی

در مواجهه با این «موج نقره‌ای»، دولت چین به ‌روشنی راهبرد «مراقبت هوشمند و سالم از سالمندان» را مطرح کرده و هوش مصنوعی را به عنوان بخشی از برنامه ملی توسعه خدمات سالمندی وارد میدان کرده است. در این تحول کم‌سابقه و در مقیاسی بی‌سابقه در جهان، هوش مصنوعی به شکلی شگفت‌انگیز در حال دگرگون ساختن سبک زندگی سالمندان چینی است.

به ‌طرز شگفت‌انگیزی، سالمندان چینی استقبال چشم‌گیری از هوش مصنوعی نشان داده‌اند. در برخی خانه‌های سالمندان شانگهای، کلاس‌هایی با محوریت «دیپ‌سیک» برای سالمندانی برگزار می‌شود که با محبت از آنها با عنوان «نهنگ‌های کوچک» یاد می‌شود.

این سالمندان با «نهنگ‌های کوچک» درباره مشکلات سلامت خود مشورت می‌کنند، نکاتی درباره مدیریت دارایی‌ها می‌آموزند یا صرفا با «نوه‌های هوش مصنوعی» گپ می‌زنند.

در یکی از خانه‌های سالمندان «شن‌جن»، ربات‌ها به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره سالمندان تبدیل شده‌اند؛ آنها با سالمندان شطرنج بازی می‌کنند و در امور مراقبتی به یاری‌شان می‌آیند. در آسایشگاهی دیگر در «چنگ‌دو»، ربات‌های همراه هوشمند وظیفه دارند هر روز سالمندان را بیدار کنند، تازه‌ترین وضعیت آب‌وهوا را اعلام نمایند و برنامه‌های روزانه‌شان را یادآوری کنند.

افراد سالمندی که در خانه زندگی می‌کنند نیز هر روز بیش از گذشته از خدمات هوش مصنوعی بهره‌ می‌برند؛ چه با پرس‌وجوهای صوتی درباره وضعیت آب‌وهوا، چه با درخواست دستور پخت غذا از «نهنگ کوچک» یا یادگیری تای‌چی از طریق تلویزیون‌های هوشمند. این فناوری‌ها زندگی روزمره سالمندان را ساده‌تر و دلپذیرتر کرده‌اند.

بر اساس گزارش  شرکت مشاوره‌ای iResearch، تا سال ۲۰۲۶ حجم بازار مراقبت هوشمند از سالمندان در چین از ۸۰۰ میلیارد یوان فراتر خواهد رفت.

غول‌های بزرگ فناوری مانند «هوآوی»، «بایدو» و «آی‌فلایتک» در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و محصولات نوآورانه‌ای نظیر پلتفرم تمرین شناختی «مغز عصر نقره‌ای» و دوربین نظارتی ضدسقوط «چشم‌های مهربان» را روانه بازار کرده‌اند.

با این حال، در پس این رونق، نگرانی‌هایی نیز وجود دارد: یک پروژه آزمایشی در منطقه‌ای مشخص نشان داد که ۳۸ درصد از سالمندان به دلیل نگرانی از نقض حریم خصوصی، از نصب تجهیزات نظارتی خودداری کرده‌اند.

همچنین، پیچیدگی رابط کاربری برخی دستگاه‌های هوشمند و سطحی‌ بودن اصلاحات انجام‌شده برای سازگاری با نیازهای سالمندان، از جمله چالش‌های جدی این حوزه محسوب می‌شود.

در سطح سیاست‌گذاری، «برنامه اقدام توسعه صنعت مراقبت‌های بهداشتی هوشمند (۲۰۲۶–۲۰۲۴)» صراحتا هدف‌گذاری کرده که تا سال ۲۰۲۶، میزان پوشش تجهیزات هوشمند سازگار با سالمندان از ۷۰ درصد فراتر رود.

وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین نیز پیشگام تدوین «استانداردهای اخلاقی برای محصولات هوشمند سازگار با سالمندان» شده و تمرکز خود را بر رفع چالش‌هایی نظیر سوگیری الگوریتمی و سوءاستفاده از داده‌ها معطوف کرده است.

در همین راستا، شانگهای به ‌صورت آزمایشی «ایستگاه بازخورد دیجیتال» را راه‌اندازی کرده و دانشجویان داوطلب را برای کمک به سالمندان در عبور از شکاف دیجیتال به کار گرفته به گونه‌ای که تاکنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر در این طرح آموزش دیده‌اند.

چین در نقطه تلاقی تاریخی میان سالمندی و دیجیتالی‌شدن، در حال پیمودن مسیری منحصربه‌فرد برای مراقبت هوشمند از قشر سالمند است. جایی که کدهای سرد با گرمای غروب عمر تلاقی می‌کنند، فناوری دیگر صرفا ابزاری خشک و بی روح برای افزایش بهره‌وری نیست، بلکه به یاری مهربان برای محافظت از زندگی سالمندان بدل می‌شود. این گفت‌وگوی آرام میان نسل‌ها، شاید نویدبخش مسیر تکاملی تازه‌ای برای تمدن انسانی باشد.