تبدیل آموزش به ابزار مجازات سیاسی؛ زنگ خطر برای دموکراسی در آمریکا
وزارت امنیت داخلی ایالات متحده پنجشنبه ۲۲ مه (۱ خرداد) برنامه دانشگاه هاروارد برای ثبت‌نام دانشجویان خارجی را لغو کرد.
دولت ترامپ تصمیم خود را با این استدلال توجیه کرد که دانشگاه هاروارد با فراهم کردن فضا برای «آشوبگران حامی تروریسم» که دانشجویان یهودی را هدف قرار می‌دهند، محیطی «ناامن» در دانشگاه ایجاد کرده و همچنین تا همین اواخر، یعنی سال ۲۰۲۴، از طریق آموزش اعضای یک گروه شبه‌نظامی چینی، با حزب کمونیست چین تبانی داشته است.
جالب این که این وزارتخانه بدون ارائه هیچ مدرکی این ادعاها را مطرح کرده است.
به نظر می‌رسد این اتهامات بخشی از یک کارزار گسترده‌تر دولتی است که دانشگاه‌های ممتاز را هدف گرفته است، دانشگاه‌هایی که چندان با برنامه‌های سیاسی دولت ترامپ هماهنگ نیستند. هاروارد نیز با تهدیدهایی درباره قطع بودجه فدرال و از دست دادن معافیت مالیاتی روبه‌رو شده که نشانگر رویه‌ای تنبیهی برای وادار کردن دانشگاه‌ها به پیروی از سیاست‌های کاخ سفید است.
تنش میان هاروارد و دولت ایالات متحده از زمانی شدت گرفت که این دانشگاه به نخستین موسسه‌ای تبدیل شد که به‌طور علنی در برابر فشارهای دولت ترامپ برای ایجاد اصلاحات در دانشگاه‌هایی که به‌عنوان «کانون‌های یهودستیزی و تعصب لیبرال» معرفی شده‌اند، ایستادگی کرد.
واضح است که دولت ترامپ با محروم کردن هاروارد از ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی، دانشگاه‌های برتر را وادار به پذیرش خواسته‌های ناموجه خود می‌کند. با قدرت لغو مستقیم وضعیت اقامتی دانشجویان، از جمله ویزای تحصیلی، دولت آمریکا یک سامانه اداری را به ابزاری برای اجبار تبدیل کرده است.
اعضای «دموکرات‌های کالج هاروارد»، که یک نهاد مستقل دانشجویی در این دانشگاه است، طی بیانیه‌ای با انتقاد از دولت به دلیل به خطر انداختن جان دانشجویان برای سرکوب صداهای مخالف اعلام کردند: «حمله ترامپ به دانشجویان بین‌المللی نمونه‌ای آشکار از اقتدارگرایی کلیشه‌ای است – هاروارد باید همچنان بر موضع خود پافشاری کند.»
آنچه در هاروارد رخ داده، بازتابی از روندی گسترده‌تر در ایالات متحده است؛ جایی که نهاد آموزش به صحنه رویارویی مناقشات فرهنگی و سیاسی بدل شده است. از درگیری بر سر محتوای درسی گرفته تا حملات مستقیم به آزادی‌های آکادمیک، جریان‌های سیاسی محافظه‌کار به‌طور فزاینده در تلاش‌اند کنترل محتوای آموزشی و اداره مراکز علمی را در دست گیرند و این اقدامات را اغلب با ادعای حفاظت از دانشجویان در برابر آنچه «تلقین ایدئولوژیک» می‌نامند، توجیه می‌کنند.
هدف اصلی آموزش، توانمندسازی دانشجویان با مهارت‌ها و دانشی است که تفکر انتقادی را در آنها پرورش دهد. متاسفانه، این هدف در ایالات متحده به ابزاری برای تسویه‌حساب‌های سیاسی و تحمیل همسویی ایدئولوژیک تبدیل شده است. چنین سیاسی‌سازی نه فقط چشم‌انداز نظام آموزشی آمریکا را دچار چنددستگی می‌کند، بلکه اعتماد عمومی به نهادها را تضعیف کرده و فضای تبادل آزاد اندیشه‌ها را که برای پویایی یک دموکراسی سالم حیاتی است، خفه می‌سازد.
شایان توجه است که دانشگاه هاروارد میزبان حدود ۶۸۰۰ دانشجوی بین‌المللی از بیش از ۱۰۰ کشور جهان است – رقمی که بیش از یک‌چهارم کل جمعیت دانشجویی این دانشگاه را شامل می‌شود. حضور این دانشجویان نه فقط از نظر فرهنگی غنا می‌بخشد، بلکه از جنبه مالی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند؛ چرا که بسیاری از آنان شهریه کامل پرداخت می‌کنند، موضوعی که هم به تأمین منابع مالی دانشگاه کمک می‌کند و هم زمینه گسترش فرصت‌های آموزشی را فراهم می‌سازد.
براساس گزارش «انجمن بین‌المللی مربیان» (NAFSA)، دانشجویان بین‌المللی در سال تحصیلی ۲۰۲۴-۲۰۲۳ بالغ بر ۳۸۴ میلیون دلار به اقتصاد ایالات متحده کمک کرده‌اند و با پرداخت هزینه‌هایی در زمینه‌هایی مانند مسکن، غذا، خرده‌فروشی و سایر خدمات، زمینه حفظ حدود ۳۹۰۰ شغل را فراهم کرده‌اند.
نکته نگران‌کننده‌تر این است که محدودسازی پذیرش دانشجویان بین‌المللی توسط هاروارد، می‌تواند به اختلال در همکاری‌های علمی جهانی بینجامد. شهرت بین‌المللی این دانشگاه به رویکرد آزادانه آن وابسته است. تصمیم اخیر حاکی از آن است که ملاحظات سیاسی و ایدئولوژیک می‌توانند بر شایستگی‌های آکادمیک و استقلال موسسات آموزش عالی اولویت پیدا کنند. چنین رویکردی اعتماد متقابل لازم برای همکاری‌های پژوهشی فرامرزی و برنامه‌های تبادل دانشجو را تحلیل میبرد؛ همکاری‌هایی که برای مواجهه با چالش‌های جهانی ضروری هستند.
روزنامه «نیویورک تایمز» در تحلیلی نوشت: «دولت ترامپ در تلاش است تا جهت‌گیری ایدئولوژیک نظام آموزش عالی را تغییر دهد»؛ نظامی که از نگاه آنها با محافظه‌کاران خصومت دارد و به تقویت لیبرالیسم ادامه می‌دهد. به باور مشاوران ترامپ، «چپ‌گرایان کنترل نهادهای کلیدی ایالات متحده، از جمله مراکز آموزش عالی را در دست گرفته‌اند و بازپس‌گیری این نفوذ را شرط اساسی برای حفظ آینده تمدن غرب می‌دانند.»
دولت ترامپ با تکیه بر شعار «دوباره آمریکا را با عظمت کنیم»، آموزش را به ابزاری برای تقویت سرمایه سیاسی خود و حذف رقبا تبدیل کرده است – آن هم به بهای تضعیف رونق داخلی و جایگاه جهانی ایالات متحده.
