کتاب «سردار بی‌بی مریم بختیاری» با حضور چهره‌های برجسته فرهنگی و دیپلماتیک رونمایی شد
در مراسمی فرهنگی، همایش رونمایی از کتاب «سردار بی‌بی مریم بختیاری» در موسسه فرهنگی اکو با حضور چهره‌های برجسته علمی، فرهنگی و دیپلماتیک از جمله دکتر سعدخان، رئیس موسسه فرهنگی اکو، دکتر حجابی کرلانگیچ، سفیر ترکیه در ایران، و جمعی از پژوهشگران و مسئولان فرهنگی برگزار شد. این مراسم که به بزرگداشت مقام تاریخی و فرهنگی سردار بی‌بی مریم بختیاری اختصاص داشت، با سخنرانی و تجلیل از نویسنده و پژوهشگران اثر، به‌ویژه دکتر پریچهر سلطانی زراسوند مولف کتاب، همراه بود.
دکتر سعدخان، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو، در مراسم رونمایی از کتاب بی بی مریم بختیاری ضمن خوشامدگویی به سفیر محترم جمهوری ترکیه و مهمانان اظهار کرد: بی بی مریم شخصیت بزرگی است و به نظر من خیلی خوب است که مراسمی برای رونمایی از کتاب او ترتیب داده ایم. او الگوی زنان این منطقه است. او یک انقلابی بود و یکی از بزرگترین افراد تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.
ترجمه کتاب سردار بی‌بی مریم بختیاری در ترکیه
همچنین پروفسور حجابی کرلانگیچ، سفیر ترکیه در ایران، گفت: من امسال با سردار بی‌بی مریم آشنا شدم و ان‌شاءالله تلاش می‌کنم کتابی درباره زندگی ایشان را در ترکیه ترجمه و منتشر کنیم تا مردم کشور ما نیز با این بانوی بزرگ آشنا شوند.
وی افزود: در تاریخ ترکیه، بانوانی بوده‌اند که در دوران جنگ استقلال کشورمان جنگیده و جان خود را فدا کرده‌اند. بی‌بی مریم نیز در دوره جنگ جهانی اول و در جریان نهضت مشروطه در ایران، نقشی بسیار فعال و تأثیرگذار ایفا کرده است.
سفیر ترکیه تصریح کرد: با کمال احترام از ایشان یاد می‌کنم و می‌گویم: روحش شاد باشد. از همه کسانی که یاد این بانوی بزرگ را زنده نگه داشته‌اند، سپاسگزارم.
تجلیل امپراتور آلمان و سلطان عثمانی از سردار بی‌بی مریم بختیاری
در این مراسم استاد اردشیر صالح‌پور، پژوهشگر، نویسنده و مدرس دانشگاه، نیز به جایگاه بی‌بی مریم بختیاری در تاریخ معاصر ایران پرداخت.
وی با اشاره به پیشینه فرهنگی و تاریخی زنان در منطقه زاگرس گفت: «کتیبه‌های باستانی به‌جای‌مانده از سه‌هزار سال پیش، نشان می‌دهد که زنان در تمدن ایلام و سرزمین بختیاری از جایگاه و حقوق اجتماعی بالایی برخوردار بوده‌اند؛ از جمله نام “آماتنا” که بر یکی از سنگ‌نگاره‌ها به‌عنوان بانوی محترم حک شده است.»
صالح‌پور تأکید کرد: «زنان بختیاری نه‌تنها در خانه که در اداره جامعه نیز حضور مؤثر داشته‌اند. تا دهه ۱۳۵۰، در برخی روستاها، زنان به‌عنوان کدخدا اداره امور را برعهده داشته‌اند. بی‌بی مریم بختیاری نمونه بارز این حضور مؤثر است؛ زنی که هم در میدان نبرد برای آزادی و مشروطه جنگید و هم با قلم، از حقوق زنان دفاع کرد.»
وی افزود: بی‌بی مریم افزون بر دلاوری، نویسنده‌ای آگاه و پیشرو بود. خاطرات او که با نثر ادیبانه نوشته شده، به روشنی گواه دغدغه‌های او در حوزه عدالت، قانون‌نویسی برای زنان، نقد ازدواج‌های اجباری و اعتراض به نگاه مصرف‌گرایانه نسبت به زنان است. در کتاب فتح تهران به نقش مؤثر او در قیام مشروطه و فتح مجلس توسط نیروهای بختیاری پرداخته‌ام.
وی در پایان با اشاره به تجلیل امپراتور آلمان و سلطان عثمانی از بی‌بی مریم، افزود: «امروز، به جای تفنگ، قلم بختیاری در خدمت آزادی و آگاهی است. باید بیش از پیش از این چهره‌های درخشان تاریخ معاصر ایران یاد کنیم.»
در فرهنگ بختیاری، زن هم‌تراز مرد است
در ادامه این مراسم، دکتر عباس قنبری عدوی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی چهارمحال و بختیاری و پژوهشگر فرهنگ مردم در سخنانی از بی‌بی مریم به‌عنوان نماد فرهنگ و سیاست یاد کرد و گفت: «بی‌بی مریم نه‌تنها در میدان مبارزه، بلکه در ساحت اندیشه و اعتراض اجتماعی، صدای رسای زنان و آزادی‌خواهان بود. او در کتاب خاطراتش، بی‌پرده‌ترین مسائل را بیان کرده و با شجاعت تمام، پرده‌نشینی و تبعیض علیه زنان را زیر سوال برده است.»
او افزود: «در فرهنگ بختیاری، زن هم‌تراز مرد است و بی‌بی مریم نمونه والای این فرهنگ است. همان‌گونه که استاد باستانی پاریزی بیان کرده، اگر پس از فتح تهران، بی‌بی مریم به‌جای برخی رجال منصوب می‌شد، بی‌گمان اوضاع کشور بهتر رقم می‌خورد.»
دکتر قنبری همچنین به شخصیت سردار اسعد بختیاری اشاره کرد و گفت: «سردار اسعد، مترجم آثار ادبیات فرانسه و آزادی‌خواهی بزرگ بود که آسایش پاریس را رها کرد تا برای ایران، دموکراسی و پارلمان جانفشانی کند. کافه معروفی به نام *کافه دو لاپه* در نزدیکی اپرای پاریس، محل رفت‌وآمد او با روشنفکران اروپا بود. او، خانواده‌ای پرچمدار آموزش و پیشرفت را بنیان گذاشت که سه نسل از سرداران اسعد، در راه آزادی، فرهنگ و آموزش کوشیده‌اند.»
هدف ما معرفی بی‌بی مریم به نسل‌های آینده است
در ادامه این همایش دکتر مهرعلی رضاییان، شهردار قلعه‌تل بر اهمیت احیای هویت فرهنگی، تاریخی و ملی شهر بختیاری تأکید کرد.
وی در ادامه سخنان خود به نقش برجسته بی‌بی مریم بختیاری، بانوی مبارز و فرهیخته تاریخ معاصر ایران پرداخت و گفت: «هدف ما تنها ساختن یک بنای فیزیکی نیست، بلکه زنده‌کردن میراث فرهنگی زادگاه مادری بی‌بی مریم و معرفی آن به نسل‌های آینده است.»
وی با اشاره به پژوهش‌های دکتر پریچهر سلطانی درباره زندگی و بیماری این بانوی فرهیخته، اظهار داشت: «این پژوهش‌ها به همراه مطالعات دکتر صالح‌پور، به‌صورت یک لایحه فرهنگی در شورای اسلامی شهر مطرح شده‌اند. ما امیدواریم با اجرای این طرح‌ها و احداث فرهنگسرایی در شأن شهر بختیاری، گامی مؤثر در مسیر توسعه فرهنگی منطقه برداریم.»
او در پایان گفت: «فرهنگ بختیاری محدود به مرزهای جغرافیایی نیست؛ بلکه متعلق به همه ایرانیان و حتی ملت‌های آزاداندیش منطقه است. توسعه فرهنگی زیربنای توسعه پایدار در هر جامعه‌ای است و شهرداری قلعه‌تل در این مسیر با افتخار گام برمی‌دارد.»
زنان تأسیس حکومت‌ها را برعهده داشتند
در ادامه این همایش دکتر کبری روشنفکر – استاد دانشگاه و مترجم کتاب عربی «سردار بی‌بی مریم بختیاری» با اشاره به شباهت‌هایی میان بی‌بی مریم بختیاری و زنان مبارز در تاریخ کشورهای اسلامی همچون الجزایر، افزود: «زنان در دوره‌هایی فرماندهی، سیاست‌گذاری و حتی تأسیس حکومت‌ها را برعهده داشتند.»
دکتر روشنفکر با اشاره به شعر مشهور متنبی درباره مادر سیف‌الدوله، بر نقش کلیدی زنان در تاریخ تمدن اسلامی و لزوم بازنگری در نگاه جنسیتی تأکید کرد و گفت: «در شعر کلاسیک عرب، برای نخستین بار مفاهیم جنسیتی به چالش کشیده می‌شود و بر برابری زن و مرد تأکید می‌گردد.»
مدال افتخار امپراتور اتریش به سردار بی‌بی مریم بختیاری
در ادامه نشست رونمایی از کتاب بی‌بی مریم بختیاری، دکتر پریچهر سلطانی، نویسنده کتاب «سردار بی‌بی مریم بختیاری»، با اشاره به رشادت‌ها و نقش برجسته این بانوی بزرگ در تاریخ معاصر ایران، بر لزوم بازخوانی و معرفی دوباره چهره‌های زن تأثیرگذار در عرصه مقاومت، سیاست و تاریخ تاکید کرد.
دکتر سلطانی ضمن قدردانی از موسسه فرهنگی اکو و برگزارکنندگان این برنامه، به شباهت تاریخی میان بی‌بی مریم و زنان مبارز در کشورهای دیگر مانند الجزایر و فلسطین اشاره کرد و گفت: «بی‌بی مریم همانند زنان مبارز الجزایری، فرماندهی لشکری از ۷۰۰۰ سرباز را بر عهده داشت که علیه استعمار فرانسه می‌جنگیدند. زنان فلسطینی نیز از دهه‌ها پیش در تشکل‌های امدادی و نظامی برای مقابله با اشغال و استبداد مشارکت داشتند. این شواهد نشان می‌دهد که تاریخ ما مالامال از زنان مبارزی است که در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی نقش‌آفرینی کرده‌اند.»
وی با ذکر اشعاری از وحید دستگردی، شاعر جنگ جهانی اول، فضای حماسی زندگی بی‌بی مریم را بازتاب داد و افزود: «بی‌بی مریم در حمایت از متحدان ایران – آلمان، اتریش و عثمانی – ایستادگی کرد؛ با وجود تهدیدات روس و انگلیس، پناه دادن به افسران عالی‌رتبه را در قلعه شخصی‌اش بر عهده گرفت، و اسناد حراج و غارت اموال او پس از تبعیدش در آرشیو وزارت خارجه موجود است.»
دکتر سلطانی با تاکید بر لزوم گردآوری اسناد بین‌المللی مرتبط با این بانوی بختیاری افزود: «مدال جنگ امپراتوری عثمانی، مدال افتخار امپراتور اتریش و نامه‌های تشکر مقامات آلمانی نشان از جایگاه بالای بی‌بی مریم در میان متحدین دارد. این اسناد که به تازگی شناسایی و ترجمه شده‌اند، نمایانگر قدرت دیپلماتیک و صلح‌طلبانه او در کنار دلاوری‌هایش هستند.»
وی همچنین به حضور بی‌بی مریم در تهران در جریان نهضت مشروطه اشاره کرد و گفت: «بر اساس اسناد تلگرافی و نوشته‌های خانواده اعلم‌الدوله، بی‌بی مریم با سواران خود به قزاق‌خانه شلیک کرده و در خانه اعلم‌الدوله پناه گرفته بود. همین حضور فعال در قلب رویدادهای سیاسی، گواهی دیگر بر نقش تعیین‌کننده او در تحولات ملی است.»
در پایان این سخنرانی، دکتر سلطانی از همه کشورهای عضو اکو خواست تا با حمایت از برنامه‌های پژوهشی و فرهنگی، زمینه‌ای فراهم کنند تا چهره‌هایی چون بی‌بی مریم به جامعه جهانی معرفی شوند و زنان هم‌تراز او در تاریخ سایر کشورها شناسایی و معرفی شوند.