لزوم رو به جلو حرکت کردن دو اقتصاد بزرگ جهان
امروز چین جایگاه خود به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان را تثبیت کرده و توانسته در سال ۲۰۲۴ تولید ناخالص داخلی خود را به حدود ۱۳۴ تریلیون یوان (۱۸.۳۹ تریلیون دلار) برساند. چین با مجموع واردات و صادرات خود به ارزش حدود ۶ تریلیون دلار و ذخایر ارزی ۳.۲ تریلیون دلار، حدود ۳۰ درصد از رشد اقتصادی جهان را به خود اختصاص داده است.
در چنین شرایطی، اکنون استراتژی میانمدت تا بلندمدت چین برای تداوم توسعه و رشد اقتصادی خود، طی کردن روند گذار از «رشد سریع» به «توسعه با کیفیت بالا» است. از همین رو، میزان سرمایهگذاری چین در تحقیق و توسعه به ۲.۶۸ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور رسیده که از میانگین سازمان همکاری و توسعه اقتصادی فراتر رفته است و تمرکز راهبرد چین بر هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات، انرژیهای نو، مواد پیشرفته، علوم زیستی، بیوتکنولوژی و تولید تجهیزات حمل و نقل بیش از سایر زمینهها خواهد بود.
این ادعا که چین تعرفههای بالایی را بر ایالات متحده اعمال میکند اما ایالات متحده تعرفههای واردات کالاهای چینی را در سطح پایین نگه داشته و به همین خاطر دچار کسری تجاری و از دست دادن مشاغل تولیدی خود شده، اساساً اشتباه است. تحت هر شرایطی، مکان تولید بر اساس مزایای نسبی تعیین میشود و نرخ تعرفه در آن نقشی ندارد.
با توجه به کسری تجاری چین با ایالات متحده در بخش خدمات و همین طور یارانههای صنعتی مطابق با قوانین سازمان تجارت جهانی که از سوی چین برای شرکتهای خود در نظر گرفته، اعمال محدودیتهای تجاری، با هدف مانع شدن از پیشرفت صنعتی چین غیرمنطقی و غیرقابل قبول هستند.
تجارت دوجانبه چین و ایالات متحده تنها حدود ۱۰ درصد از کل حجم تجارت خارجی چین را تشکیل میدهد. موضع چین نیز روشن است: اگر ایالات متحده به تقابل تجاری ادامه دهد، چین خودباوری و ظرفیت پاسخگویی مؤثر به اقدامات این کشور را خواهد داشت.
چین در حال اجرای یک استراتژی گشایش جامع در کشور است که از ویژگیهای آن گشایش در مقیاس بزرگتر، با یک دامنه وسیعتر و همراه با ادغام نهادی عمیقتر خواهد بود. از این میان ویژگی «مقیاس بزرگتر» بر تنوع صادرات، افزایش قابلیتهای عرضه و مزایای رقابتی برای ارائه محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب در سطح جهانی تمرکز دارد.
به طور همزمان، چین به منظور بالا بردن سطح مصرف داخلی و بهبود زنجیره تأمین واردات را نیز به میزان قابل توجه افزایش میدهد و از پلتفرمهایی مانند نمایشگاه بینالمللی واردات چین برای تنوع بخشیدن به منابع واردات و گسترش تجارت خدمات در زمینه آموزش، حمل و نقل و تجارت الکترونیک فرامرزی استفاده خواهد کرد. به این ترتیب، ویژگی «دامنه وسیعتر» در گشایش سطح بالای چین بر توسعه تجارت دیجیتال و سبز تأکید دارد.
در نهایت، «ادغام عمیقتر» نهادی باعث افزایش گشایش در نهادهای چین میشود. چین برای پیشبرد اصلاحات در قوانین تجاری، استانداردهای فنی و چارچوبهای نظارتی، همکاری نزدیک خود با سازمان تجارت جهانی و سایر سازمانهای بینالمللی را حفظ خواهد کرد.
بازار وسیع چین با بیش از ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت و سرانه تولید ناخالص داخلی بیش از ۱۳ هزار دلار، تقاضای واردات قابل توجهی برای محصولات کشاورزی، انرژی و کالاهای صنعتی از کشورهای جهان جنوب ایجاد میکند.
برخلاف مدلهای کمک غربی، چین از طریق ابتکار کمربند و جاده و بدون تحمیل الزامات مشروط، پشتیبانی لازم از توسعه زیرساختی کشورهای جهان جنوب را فراهم میکند. چین با تکیه بر تجربه موفق خود در توسعه زیرساختهای داخلی، از جمله شبکههای ریلی قطارهای پرسرعت، پشتیبانی فنی و الگوهای توسعه ارزشمند خود را به این کشورها ارائه میدهد. همچنین، سرمایهگذاری مستقیم خارجی چین فرصتهای شغلی جدید در کشورهای میزبان ایجاد میکند.
الگوی توسعه چین، یک مسیر جایگزین برای رویکرد سنتی غرب است. این «الگوی مدرنیزاسیون جدید» با ابتکارات توسعه جهانی، امنیت جهانی و تمدن جهانی چین همسو است.
اگر تجارت چین و روسیه را به عنوان یک نمونه در نظر بگیریم، ویژگیهای مکمل اقتصادی و مزایای نسبی توانسته یک تبادل همراه با سود متقابل را برای دو کشور به همراه بیاورد و هر طرف بر اساس نقاط قوت خود، نیازهای شریک تجاری خود را تأمین میکند.
برقراری هماهنگی استراتژیک در سطح سیاسی برای دست یافتن به روابط بینالمللی پایدار ضروری است. ارتقای سطح تجارت و سرمایهگذاری مستقیم خارجی مستلزم تسریع فرآیندهای صدور مجوزهای لازم و از میان برداشتن تنگناهای لجستیکی است. همکاری آموزشی از نظر استراتژیک ارزشمند هستند و برنامههای دانشگاهی و تبادل دانشجو میان دانشگاههای مختلف موجب افزایش درک متقابل کشورها میشود و رهبران آشنا به روابط بینالمللی را برای بازارهای جهانی پرورش میدهد.
ممکن است ایالات متحده نسبت به افزایش موفقیتهای چین در زنجیرههای ارزش صنعتی جهانی نگران باشد اما باید متوجه باشد که به جای روی آوردن به اعمال محدودیت، با روی آوردن به استراتژیهای مشارکتی متمرکز بر توسعه اقتصادی، هر دو کشور به سود بیشتر دست خواهند یافت.
هیچ موفقیتی ابدی و هیچ شکستی مهلک نیست و تنها داشتن شجاعت ادامه حرکت رو به جلوست که اهمیت دارد.