الگوی جدید توسعه چین؛ جهشی راهبردی از تولید «یک میلیارد جفت کفش» به «یک عدد تراشه»
همزمان با تحولات بی‌سابقه این سده، «شی جین‌پینگ» رهبر چین استراتژی ایجاد «الگوی جدید توسعه» را مطرح کرد. این استراتژی که به عنوان «چرخه دوگانه» نیز شناخته می‌شود، دو قسمت «چرخه داخلی بزرگ» و «چرخه بین‌المللی» را در بردارد که «چرخه داخلی بزرگ» پایه اصلی آن است و چرخه‌های داخلی و بین‌المللی موجب تقویت متقابل یکدیگر می‌شوند.
چارچوب جدید توسعه چیست؟
اگر بخواهیم چرخه داخلی را به سیستم قلب و گردش خون بدن تشبیه کنیم، از طریق گسترش تقاضای داخلی، نوآوری در زمینه فناوری و ارتقای زنجیره صنعتی، پایه‌های اقتصادی آن تقویت می‌شود و کشور را در برابر ریسک‌های اقتصادی خارجی مقاوم‌تر می‌کند. به همین سبب، در صورت تشبیه چرخه بین‌المللی به سیستم تنفسی انسان، وظیفه آن دست یافتن به فناوری‌ها، منابع و بازارهای جهان از طریق تجارت بین‌المللی خواهد بود. این چرخه‌ها با یکدیگر به یک تعادل پویا می‌رسند و تا در صورتی که اقتصاد جهان با بحران‌های شدید مانند بحران مالی و تجاری مواجه شود، چین بتواند وابستگی خود به خارج را موقتاً کاهش دهد و هنگامی که محیط خارجی دوباره بهبود پیدا کرد، از طریق گشایش مجدد و در سطحی بالاتر، توان رقابتی خود را افزایش دهد. همان طور که داشتن یک قلب قوی ظرفیت ریه انسان را افزایش می‌دهد، چین نیز با افزایش واردات و بهینه‌سازی ساختار صنعتی، تقویت متقابل چرخه‌های داخلی و خارجی را تحقق بخشیده است.
بندر «چیان های» شهر شن‌جن استان گوانگ‌دونگ در جنوب چین
ضرورت ایجاد الگوی جدید توسعه
در ۴۰ سال گذشته، چین با الگوی «صادرات به جهان و تأمین منابع از خارج» به هدف پیشرفت اقتصادی و افزایش رفاه مردم خود دست یافته اما همزمان با دو چالش اصلی نیز مواجه بوده است: اول، وابستگی بیش از حد به بازارهای خارجی منجر به آسیب‌پذیری اقتصاد چین در برابر صدماتی مانند بحران‌های مالی در جهان شده و دوم، قرار گرفتن طولانی‌مدت چین در بخش کمتر پیشرفته زنجیره صنعتی جهان باعث بیرون ماندن چین از مسیر پیشرفت‌های فناوری شده است. به عنوان مثال، تا مدت‌ها وابستگی چین به واردات تراشه از خارج حتی از وابستگی نفت نیز بیشتر بود. در آن دوران، درآمد چین از تولید ۱۰۰ میلیون جفت کفش تنها معادل هزینه خرید یک هواپیمای مسافربری بود.
اکنون شاهد آن هستیم که تحولاتی عمیق در چین و سطح بین‌المللی اتفاق افتاده است. در داخل چین، از میان جمعیت ۱.۴ میلیاردی کشور، جمعیت طبقه متوسط از ۴۰۰ میلون نفر فراتر رفته و سرانه تولید ناخالص داخلی چین نیز به بیش از ۱۰ هزار دلار رسیده که این دو مورد چین را به بزرگترین بازار مصرف جهان تبدیل کرده است؛ از سوی دیگر، جهان نیز با موج ضد جهانی‌سازی و ترویج سیاست‌های مبتنی بر حمایتگرایی تجاری مواجه بوده و آمریکا بر پایه قانون جنگل یا قانون «بخور تا خورده نشوی»، تلاش‌های مستمر برای سرکوب و بازدارندگی توسعه چین را آغاز کرده و برای آنکه در زمینه فناوری‌های کلیدی مانند تراشه گریبان چین را بگیرد، مشغول ایجاد موانع تجاری است.
این تحولات چین را وادار به تغییر الگوی «صادرات به جهان و تهیه منابع از خارج» به الگوی «چرخه‌های دوگانه داخلی و بین‌المللی» کرد. طبق این الگوی جدید توسعه، نقش چرخه داخلی این است که از طریق آن، چین به خوداتکایی در زمینه فناوری برسد. در این راستا، چین موفق به تولید هواپیمای مسافربری سی ۹۱۹ و از بین بردن انحصار بوئینگ و ایرباس در بازار هواپیماسازی شد و شرکت هواوی نیز از لحاظ تعداد پتنت‌های فناوری ارتباطی نسل ۵ در صدر شرکت‌های جهان قرار گرفت. از سوی دیگر، با استفاده از چرخه بین‌المللی، توان رقابت‌پذیری صنایع چین ارتقا یافته و به عنوان مثال، زنجیره تأمین خودروهای الکتریکی چین از طریق ورود شرکت تسلا به چین و ایجاد کارخانه در شانگهای ارتقا یافته، طوری که امروز، چین ۶۰ درصد از ظرفیت تولید خودروی انرژی نوین جهان را از آن خود کرده است.
چپ: کارگاه تولید کفش‌های ورزشی صادراتی در گوانگ‌دونگ چین در دهه ۱۹۹۰
راست: مونتاژ و تست تراشه در یک کارخانه تولید تراشه با بازوهای رباتی در استان جه‌جیانگ چین در سال ۲۰۲۴
رقص ربات‌های شرکت «یونیتری» در شب‌نشینی عید بهار ۲۰۲۵ رادیو و تلویزیون مرکزی چین
برداشت گندم در شهر جِنگ‌جو استان هه‌نان با استفاده از کمباین‌های پیشرفته، تابستان ۲۰۲۴
خط تولید باتری شرکت «سی‌ایِ‌تی‌ال» آلمان با سرمایه‌گذاری ۱.۸ میلیارد یورو
اهمیت جهانی الگوی جدید توسعه چین
همان طور که شی جین‌پینگ رهبر چین گفته است: «اقتصاد چین یک دریای پهناور است و نه حوضچه‌ای کوچک» و از همین رو، دنبال کردن این الگوی توسعه جدید توسط چین به معنای بستن درهای خود به روی جهان نیست بلکه اجرای سیاست گشایش در سطحی بالاتر همچنان دنبال خواهد شد تا از طریق آن، چین در بازار پویای نوآوری و همکاری جهانی مشارکت داشته باشد
