تعرفه‌های آمریکا، عاملی برای تسریع خودکفایی چین در فناوری‌های پیشرفته

اقدام غیرسازنده دولت آمریکا به ریاست دونالد ترامپ مبنی بر اعتمال تعرفه های تجاری بر واردات از کشورهای گوناگون از جمله محصولات چین و مانع تراشی در مسیر صادرات برخی فناوری ها، اگرچه تبعات منفی و ناخوشایندی برای کل اقتصاد و تجارت کل جهان از جمله افزایش هزینه های مصرف برای مردم آمریکا دارد و برای چین هم تبعات ناخوشایندی به همراه دارد، اما درعین حال، باعث تسریع روند خودکفایی وخوداتکایی چین در فناوری های پیشرفته می شود.

در اقدامی خطرساز برای تجارت بین‌المللی، دولت ایالات متحده از ۴ مارس امسال تعرفه‌های واردات از چین را از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد افزایش داده است، که این امر تنش‌های اقتصادی بین دو اقتصاد بزرگ جهان را تشدید کرده است. این رویکرد غیرسازنده ایالات متحده باعث شده است که چین اقدامات تلافی‌جویانه حساب‌شده‌ای را اجرا کند، از جمله اعمال تعرفه‌های ۱۰ تا ۱۵ درصدی بر محصولات کشاورزی ایالات متحده به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد دلار.

سیاست تعرفه‌ای ایالات متحده اساساً بخشی از استراتژی «آمریکا اول» ترامپ است که هدف آن، علاوه بر موارد دیگر، مهار پیشرفت فناوری چین است. هدف اصلی دولت ایالات متحده تضعیف رقابت‌پذیری چین در بخش‌های کلیدی و حفظ سلطه جویی و هژمونی خود در حوزه فناوری‌های پیشرفته است.

به عنوان مثال، در بخش فناوری نیمه هادی ها و ریزتراشه ها، وزارت بازرگانی ایالات متحده ۱۴۰ نهاد چینی را به فهرست محدودیت صادرات خود اضافه کرده است و صادرات قطعات کلیدی مانند حافظه‌های پهنای‌باند به چین را محدود کرده است تا پیشرفت صنعت نیمه‌هادی چین را مهار کند. در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر نیز، ایالات متحده تعرفه‌های واردات خودروهای برقی ساخت چین را از ۲۵ درصد به ۱۰۰ درصد افزایش داده است تا سهم بازار چین در ایالات متحده را کاهش دهد و فضایی برای صنایع داخلی آمریکا در حوزه تولید خودروهای برقی ایجاد کند. این اقدام نشان‌دهنده نگرانی و ترس ایالات متحده از موقعیت پیشرو چین در فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر است.

اما چین در برابر جنگ تعرفه‌ای و راهبرد مهار فناوری این کشور از سوی ایالات متحده ، عقب‌نشینی نکرده است. بلکه با دستیابی به «پیشرفت‌های نوآورانه مبتنی بر شرکت‌های داخلی» و «افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیقات بنیادی»، زنجیره صنعتی خود را تقویت کرده و مسیر منحصر به فردی را برای رشد فناوری های داخلی ایجاد کرده است.

شرکت‌های چینی اکنون پیشگام نوآوری‌ های مختلف در حوزه های گوناگون فناوری شده‌اند و به عنوان «موتور محرکه قدرتمند» تقویت صنعت این کشور عمل می‌کنند. به عنوان مثال، در بخش نیمه‌هادی‌ها، تراشه‌های هوش مصنوعی ساخته شده توسط شرکت چینی Cambrian به دلیل عملکرد بسیار خوب، به طور گسترده در زمینه‌هایی مانند خودروهای خودران و بدون راننده، خانه‌های هوشمند، مراقبت‌های بهداشتی، پردازش زبان طبیعی و تشخیص تصویر استفاده می‌شوند و فناوری هوش مصنوعی را گسترش می دهند و سبب هم‌افزایی در بخش های گوناگون می شوند.

در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های پیشرفته باتری‌های CATL که در خودروهای برقی، سامانه های ذخیره‌سازی انرژی، کشتی‌ها و هواپیماهای برقی استفاده می‌شوند، نقش بسیار موثری را در کاربرد فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر ایفا کرده باعث تسریع در رشد  صنایع مرتبط از جمله تولید خودروهای برقی را به همراه داشته است. این پیشرفت‌ها در فناوری‌های حیاتی، باعث انگیزه بالای و پیشرفت چشمگیر شرکت‌های چینی برای دستیابی به خوداتکایی و رقابت‌پذیری در سطح جهان شده است.

علاوه بر این، چین سرمایه‌گذاری در زمینه تحقیقات اساسی و زیربنایی را به طور قابل توجهی افزایش داده است تا پیشرفت مداوم نوآوری ها در حوزه فناوری را در این کشور تضمین کند. سال گذشته، سرمایه‌گذاری چین در زمینه تحقیقات زیربنایی به ۲۴۹.۷ میلیارد یوان (۳۴.۵۲ میلیارد دلار) رسید که افزایشی ۱۰.۵ درصدی داشت و ۶.۹۱ درصد از کل هزینه‌های تحقیق و توسعه (R&D) را تشکیل می‌داد. سرمایه‌گذاری چین در زمینه تحقیقات و توسعه و تلاش‌های هماهنگ برای تجاری‌سازی نتایج این تحقیقات به کار گیری آنها در صنایع، این کشور را به جایگاه یازدهم در شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۴ رسانده است.

زمانی که دولت ایالات متحده صادرات تجهیزات پردازش ۱۴ نانومتری و ۱۶ نانومتری به چین را محدود کرد، شرکت‌های چینی با استفاده از نوآوری‌های خود، راه‌های جدیدی را پیدا کردند. اوایل امسال هوش مصنوعی چینی “دیپ سیک” DeepSeek  با معرفی نسخه R1 خود به شدت توجه جهانی را به خود جلب کرد و در عرض تنها هفت روز پس از راه‌اندازی، بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر جذب کرد. موفقیت این شرکت نه تنها نشان‌دهنده پیشرفت فناوری چین است، بلکه قدرت زنجیره صنعتی این کشور را نیز نشان می‌دهد.

این دستاورد چین در حوزه هوش مصنوعی نه تنها قدرت نوآوری مستقل و خوداتکایی این کشور را نشان می‌دهد، بلکه قدرت عظیم همکاری در زنجیره صنعتی را نیز به رخ می کشد.

چین با هدف تقویت خودکفایی و خود اتکایی، به استفاده از زنجیره صنعتی مقاوم خود ادامه خواهد داد و اگرچه در مسیر نوآوری های بیشتر بدون اتکا به دیگر کشورها پیش خواهد رفت، اما بر اساس اعتقادی که به اصل “سرنوشت مشترک برای تمام بشریت” و اصل “توسعه همه کشورها در کنار هم” دارد، همچنان به رویکرد باز و مشارکتی و همکاری با کشورها پایبند است و دستاوردهای نوآورانه خود را با شرکای جهانی خود به اشتراک می‌گذارد تا سهم و نقش خود را در روند پیشرفت جهانی فناوری ایفا کند.