آتش بس میان اسرائیل و لبنان؛ فرصتی برای حل درگیری اسرائیل-فلسطین

پس از اینکه دور جدید درگیری میان اسرائیل و فلسطین بیش از یک سال به طول انجامیده و درگیری نظامی بین اسرائیل و حزب الله در لبنان، تشدید شد، نهایتا اسرائیل و حزب الله در تاریخ ۲۶ نوامبر (۶ آذر) به توافق آتش بس موقف دست یافتند. می‌توان گفت این توافق اولین پرتو «طلوع صلح» در خاورمیانه از زمان آغاز این دور از درگیری‌ها محسوب می‌شود.

بیش از یک سال است که درگیری تشدید و گسترش یافته و فاجعه انسانی وحشتناک بوده است. طرف‌های درگیری به سختی توانسته‌اند به یک توافق آتش بس موثر دست یابند. به ویژه اینکه طرف‌های درگیر راه خود را رفته‌اند و ناکامی میانجیگری بین‌المللی باعث شده تا شعله این دور از درگیری همچنان زبانه بکشد. مردم لبنان و دیگر مناطق خاورمیانه که سال‌هاست با جنگ دست و پنجه نرم می‌کنند، توافق آتش بس موقت میان اسرائیل و لبنان قطعا ارزشمند است.

با این وجود، این یک آتش بس موقت تاکتیکی میان اسرائیل و لبنان است و دوام آن در معرض آزمایش قرار داد. اینکه آیا می‌تواند به یک آتش بس درازمدت تبدیل شود همچنان غیرقابل پیش بینی است. اینکه آتش بس اخیر میان اسرائیل و لبنان چقدر قادر است تاثیری مثبت بر سرد شدن بدنه اصلی و دلیل اصلی مناقشه خاورمیانه – درگیری اسرائیل-فلسطین – بگذارد، یک علامت سوال بزرگ است.

اسرائیل طی دو ماه گذشته حملات شدیدی را علیه رهبری حزب الله در لبنان انجام داد که به طور جدی توان حزب الله را تخریب کرده است. هدف اسرائیل برای تضعیف حزب الله محقق شده اما اعزام نیروهای بیشتر برای حمله یا حتی نابودی نیروهای مسلح حزب الله واقع بینانه نیست. اسرائیل مدعی است در «هفت جبهه در حال جنگ است» و نیازی فوری به کاهش خط مقدم دارد. علاوه بر این، جبهه لبنان-اسرائیل بر عملیات‌های اسرائیل متمرکز نیست. حزب الله طرفی نیست که در ابتدا این دور از درگیری را آغاز کرده باشد. درگیری لبنان-اسرائیل در واقع سرریز درگیری فلسطین-اسرائیل است. اسرائیل احتمالا امیدوار تمرکز بر غزه و ایران را با کاهش خط مقدم، است.

ارتش اسرائیل پس از بیش از یک سال جنگ، نیاز به تجدید قوا دارد و آتش بس در این برهه به نفع اسرائیل است.

حزب الله به عنوان یکی از اعضای اصلی «محور مقاومت»، اگرچه ضد اسرائیلی و آمریکایی بودن بخشی از راهبرد آن است، اما هدف اصلی آن همچنان در لبنان قرار دارد.

حزب الله که فرماندهی و هماهنگی، نظام سازمانی و قابلیت‌های رزمش آسیبی بی سابقه در این درگیری دید، «توفق درگیری و حفظ توان» را در اولویت قرار داده است. حزب الله پس از این حمله با بحران مرگ و زندگی دست و پنجه نرم می‌کند. فقط از طریق دستیابی به آتش بس با اسرائیل می‌تواند قدرت خود را حفظ کند. بنا بر این حزب الله هم یک نیاز فوری به دستیابی به آتش بس با سرائیل دارد.

فرانسه به عنوان ارباب استعماری سابق لبنان، این کشور را آخرین «سرزمین خصوصی» خود در خاورمیانه می‌داند و هیچگاه نخواسته فرصت را برای نقش میانجی در لبنان از دست بدهد. برای دولت بایدن که هیچ دستاوری در خاورمیانه نداشته، مشتاق دستیابی به چند نتیجه در دیپلماسی خاورمیانه در پایان دوره‌اش است تا یک «دیپلماتیک» به جا بگذارد که به سختی عزتش را بازگرداند.

علاوه بر این هرج و مرج در خاورمیانه با راهبرد تعیین‌شده ایالات متحده برای کاهش حضورش در این منطقه، مطابقت ندارد. واشنگتن تمام تلاش خود را می‌بندد تا از درگیر شدن در درگیری خاورمیانه خودداری کند و امیدوار است که این درگیری را بتوان کنترل کرد تا بر راهبرد جهانی آن که جهت گیری آن به سوی رقابت قدرت‌های بزرگ است، تاثیر نگذارد.

با توقف موقت درگیری لبنان-اسرائیل، فوریت حل مناقشه فلسطین-اسرائیل به عنوان بدنه و ریشه اصلی این دور از درگیری‌های خاورمیانه، برجسته‌تر شده است.

دشواری آتش بس فلسطین-اسرائیل بیشتر است و عوامل داخلی پیچیده‌تر هستند. تا به امروز، اسرائیل همچنان با میل شدید برای انتقام به پیش می‌رود و از تمایل افراطی خود برای «حذف کامل حماس» دست برنداشته است. علاوه بر این دولت اسرائیل تاکید کرده که بیش از ۱۰۰ نفر از اسرای خود را نجات داده است. از سوی دیگر، درگیری درگیری فلسطین-اسرائیل بیش از ۴۰ هزار فلسطینی را به کام مرگ کشانده و بیش از ۱۰۰ هزار نفر را زخمی کرده و بیش از دو میلیون آواره بر جای گذاشته است.

کل جمعیت نوار غزه با کمبود غذا و سوء تغذیه دست و پنجه نرم می‌کند. بسیاری از از رسانه‌های شرایط آنجا را اینگونه توصیف می‌کنند «غزه به یک جهنم تبدیل شده است.»

این آمار و ارقام و وضعیت کنونی تنفر میان دو طرف و دشواری دستیابی به آتش بس را توصیف می‌کند.

آتش بس میان لبنان و اسرائیل ثابت کرد که حل درگیری‌ها از طریق زور دشوار است و نهایتا باید از طریق مذکرات حل شوند. درگیری میان لبنان و اسرائیل و تحقق یک آتش بس باید برای هر دو طرف روشنگری و وجدان‌ طرف‌های مرتبط را بیدار کند.

طرف‌های درگیر و جامعه جهانی باید از آتش بس لبنان-اسرائیل به عنوان یک فرصت برای ترویج دستیابی زودهنگام یک آتش بس میان فلسطین و اسرائیل بهره ببرد.