آیا ژستِ همکاری آمریکا قابل اعتماد است؟
روزنامه «گلوبال تایمز» در سرمقاله خود تحت عنوان «امید می‌رود ژستِ همکاری ایالات متحده قابل اعتماد باشد» به برگزاری نشست اخیر «اَپک» پرداخته و می‌نویسد: گفتگوی غیررسمی سران اقتصادی «سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه» (APEC) که به میزبانی آمریکا در سانفرانسیسکو برگزار شد، ارزیابی مثبت نسبتا یکپارچه‌ای را از سوی اقتصادهای اَپک و جامعه جهانی گسترده‌تر برانگیخت. این موضوع آسانی نیست. بسیاری از مردم پیش از این نگران بودند که آمریکا احتمالا به اختلافات دامن بزند و از دستور کار خودش طی این رویداد حمایت کند، و این پلتفرم ارزشمند که متعهد به همکاری اقتصادی در منطقه آسیا-اقیانوسیه است را بر هم بزند و خراب کند. خوشبختانه، نتیجه نهایی خوب از آب در آمد. نتیجه نشست اَپک این امیدها را افزایش داد که لحن اصلی همکاری اقتصادی منطقه‌ای حفظ و تقویت خواهد شد. در این شرایط، نشست اَپک در سانفرانسیسکو جایگاهی ویژه در تاریخ خواهد داشت و انگیزه‌های فراوانی را برای مردم به ارمغان آورده است.
شایان ذکر است که «بیانیه سانفرانسیسکو» بر خلاف «بیانیه بانکوک» که سال قبل صادر شد، به درگیری روسیه-اوکراین اشاره‌ای نکرد. این آمریکا بود که شدیدا خواستار لحاظ شدن درگیری روسیه-اوکراین در بیانیه بانکوک بود، که در آن زمان بشدت بحث برانگیز شد زیرا بسیاری از کشورهای عضو معتقدند که اَپک سازوکاری برای همکاری اقتصادی است نه یک مجمع برای بحث درباره موضوعات ژئوپلتیکی.
ظاهرا این دیدگاه اصلی امسال حتی واضح‌تر و قدرتمندتر بود چرا که ایالات متحده به عنوان کشور میزبان نشست، جرأت مخالفت با آن را نداشت. آمریکا در پایان بیانیه‌ای جداگانه صادر کرد و به شکل روتین خود موضعش در خصوص درگیری روسیه-اوکراین و درگیری فلسطین-اسرائیل را اعلام نمود.
این ناکامی خواسته واشنگتن برای ربودن این سازوکار چندجانبه و همچنین بازتابی از قدرت به هم پیوسته و در حال تشکیل اجماع اکثریت در خصوص ایالات متحده است.
به طور آشکار آمریکا نمی‌خواست با نشست اَپک سرشاخ شود و این فقط به حس شرمساری آن مربوط نیست بلکه به قدرت نرم ایالات متحده، اعتبار ملی و «رهبری» مرتبط است که ایالات متحده به طور خاص به آن اهمیت می‌دهد. بنا بر این آمریکا در شماری از موضوعات در کنار اکثریت بودن را برگزید و این نشان دهنده ژست‌های همکاری بیشتر و خودداری بیش از پیش است که شرایط را برای برگزاری یک نشست مفید اَپک در سانفرانسیسکو فراهم کرد.
اما آیا این تغییرات در دیدگاه‌ها و روش‌های ایالات متحده و برخی از نقش‌های سازنده‌ای که این کشور تا حدی در این دوره از نشست اَپک ایفا کرد، مصلحت‌های سودگرایانه‌ای به شمار می‌روند که ناپایدارند و ممکن است هر لحظه تغییر کنند؟
این یک عدم قطعیت و نااطمینانی بزرگ نه فقط برای اَپک بلکه برای نظام حکمرانی جهانی است. همکاری یک روند عمومی است اما این روند روان نخواهد شد و کلید آن در این نهفته است که آیا آمریکا نقشی مثبت بازی خواهد کرد یا منفی.
ما شاهد این هستیم که ایالات متحده حقه‌های ریزی هم همزمان با میزبانی نشست اَپک به کار برد مثل سازماندهی «نشست‌های چارچوب اقتصادی هند-اقیانوسیه برای رفاه» (IPEF) در سانفرانسیسکو. IPEF با داشتن ۱۴ عضو یک محفل ساخته آمریکاست که به شکلی گسترده این باور درباره آن وجود دارد که چین را هدف قرار می‌دهد. طی این گفتگوها شرکای IPEF نتوانستند به یک توافق تجاری گسترده دست یابند بنا بر این هیچ پیشرفتی حاصل نشد. واضح است که هر گونه سازوکار اقتصادی و تجاری چندجانبه در منطقه آسیا-اقیانوسیه که چین را کنار بگذارد به موفقیت نخواهد رسید.
نشست اَپک در سانفرانسیسکو تا حدی فضای صحنه بین‌المللی را بهبود بخشید و اعتماد اعضای منطقه‌ای در خصوص چشم‌اندازهای همکاری با افزایش داد که یک دستاورد قابل توجه به حساب می‌آید. اگر آمریکا بتواند به همکای با بقیه جامعه بین‌المللی در آینده ادامه دهد تا یک جامعه آسیا-اقیانوسیه پویا، هماهنگ و مرفه ساخته شود، دستاوردهای متقاعد کننده بزرگتر و بیشتری ایجاد خواهد کرد. امیدواریم شاهد این باشیم که ایالات متحده چنین اقدامات عملی را اتخاذ کند. این نه فقط برای صلح و توسعه جهان مهم است بلکه یک آزمون مسئولیت پذیری و انسجام برای آمریکا نیز به حساب می‌آید.