نماینده پیشین سنگاپور در سازمان ملل: جدایی از چین به معنای جدایی از جهان است

وی در این مصاحبه تأکید کرد که تلاش آمریکا برای «جدایی» از چین، در عمل به معنای فاصله گرفتن از بخش بزرگی از اقتصاد جهانی است، زیرا چین عمیقاً در نظام جهانی ادغام شده است. محبوبانی سیاست مهار چین را غیرواقع‌بینانه می‌داند و همکاری برد-برد را تنها گزینه منطقی برای ایالات متحده دانست.

دیپلمات سابق سنگاپور برنامه‌های پنج‌ساله چین را نماد تفکر راهبردی بلندمدت این کشور خواند و بر ضرورت نقش هم‌زمان بازار و دولت در توسعه تأکید دارد. به باور او، تمرکز چین بر توسعه با کیفیت بالا و نوآوری فناورانه هوشمندانه است و تلاش‌های غرب برای جلوگیری از پیشرفت علمی و فناوری چین، همانند گذشته، محکوم به شکست خواهد بود.

بخش از  این مصاحبه به شرح زیر است:

خبرنگار: با توجه به فراز و نشیب‌های روابط تجاری چین و ایالات متحده، شما پیش‌تر نکته‌ای را مطرح کرده‌اید که مایلم عیناً از شما نقل کنم: «اگر ایالات متحده تلاش کند شرکت‌های چینی و نفوذ جهانی آنها را از خود جدا کند، این اقدام نه‌تنها به معنای جدایی از چین، بلکه جدایی از سایر نقاط جهان نیز خواهد بود.» مقصود اصلی شما از این سخن چیست؟

کیشور محبوبانی: واقعیت این است که حجم تجارت چین با سایر نقاط جهان اکنون از تجارت ایالات متحده فراتر رفته است. هم‌زمان، کشورهای مختلف برای تأمین بسیاری از قطعات و اجزای کلیدی مورد نیاز تولید داخلی خود به چین نیاز دارند. این موضوع به‌روشنی نشان می‌دهد که چین به‌طور عمیق در نظام اقتصادی جهانی ادغام شده است. بنابراین، هنگامی که ایالات متحده تلاش می‌کند از چین «جدا» شود، در عمل نه‌تنها خود را از چین، بلکه از بخش بزرگی از جهان نیز جدا خواهد کرد. من همواره بر این باور بوده‌ام که رویکرد عاقلانه‌تر برای ایالات متحده، دست کشیدن از سیاست مهار توسعه چین است، زیرا روند توسعه چین متوقف‌پذیر نیست. در مقابل، آمریکا باید به دنبال همکاری با چین بر پایه منافع متقابل و برد-برد باشد. صادقانه بگویم، رفاه و توسعه جهانی در نهایت به نفع خود ایالات متحده نیز هست و این دقیقاً همان مسیری است که چین در پیش گرفته و تلاش می‌کند رفاه را با دیگر کشورها به اشتراک بگذارد.

خبرنگار: شما پیش‌تر از اهداف توسعه‌ای خردمندانه و بلندمدت چین تمجید کرده‌اید. اکنون چین در حال تدوین پانزدهمین برنامه پنج‌ساله خود است که چارچوب تازه‌ای برای توسعه ملی در سال‌های آینده ترسیم می‌کند. آیا این برنامه را با دقت بررسی کرده‌اید و کدام جنبه‌های آن بیشترین تأثیر را بر شما گذاشته است؟

کیشور محبوبانی: نخستین کسی که توجه مرا به نگاه بلندمدت و تفکر راهبردی چین جلب کرد، هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه پیشین ایالات متحده بود. در واقع، من در کتاب خود با عنوان « گزینه های چین» و با اجازه شخص او، نقل‌قولی از وی آورده‌ام که می‌گوید: «چین دارای یک راهبرد جامع و بلندمدت است.» برنامه‌های پنج‌ساله‌ای که به آن اشاره کردید، تجلی روشن همین تفکر راهبردی بلندمدت هستند. برای مدتی، به‌ویژه پس از پایان جنگ سرد، بسیاری از اقتصاددانان بر این باور بودند که برنامه‌های پنج‌ساله منسوخ شده‌اند و باید کنار گذاشته شوند و بازار به‌تنهایی همه چیز را تعیین کند. این دیدگاه در آن مقطع به جریان غالب تبدیل شده بود، اما امروز شرایط تغییر کرده است. اکنون به‌روشنی می‌بینیم که بازار به‌تنهایی قادر به اتخاذ تصمیمات بلندمدت نیست، زیرا ذاتاً فاقد نگاه و تفکر بلندمدت است. دقیقاً به همین دلیل است که وجود برنامه‌های پنج‌ساله ضرورت پیدا می‌کند. دوست من و اقتصاددان برجسته دانشگاه هاروارد، آمارتیا سن، زمانی گفته بود که برای دستیابی یک کشور به توسعه پایدار، هم «دست نامرئی» بازار آزاد لازم است و هم «دست مرئی» حکمرانی کارآمد. این دقیقاً همان جوهره مدل توسعه چین به شمار می‌رود. چین از یک‌سو «دست نامرئی» بازار آزاد را در اختیار دارد؛ برای نمونه، رقابت شدید و چشمگیر در بازار خودروهای برقی و باتری در این کشور کاملاً مشهود است. از سوی دیگر، هدایت و نقش‌آفرینی قوی دولت تضمین می‌کند که بازار از مسیر خود خارج نشود. از این رو، من بر این باورم که پایبندی چین به برنامه‌های پنج‌ساله تصمیمی خردمندانه است و پانزدهمین برنامه پنج‌ساله نیز با تمرکز بر توسعه با کیفیت بالا، رویکردی بسیار هوشمندانه دارد. توسعه در دنیای امروز دیگر صرفاً به دنبال افزایش سرعت رشد نیست، بلکه کیفیت رشد، پیامدهای زیست‌محیطی و بهبود سطح معیشت مردم را نیز در نظر می‌گیرد و این نگاه جامع، رویکردی سازنده و مفید محسوب می‌شود.

خبرنگار: تأکید چین بر توسعه مبتنی بر نوآوری و پیشرفت فناوری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کیشور محبوبانی: من مقالاتی در دو نشریه معتبر حوزه روابط بین‌الملل در ایالات متحده، یعنی «امور خارجه» و «سیاست خارجی»، منتشر کرده‌ام. سال گذشته نیز به همراه دو نویسنده دیگر مقاله‌ای نوشتم که در آن تأکید کردیم همه تلاش‌ها برای جلوگیری از پیشرفت علمی و فناوری چین محکوم به شکست است؛ واقعیتی که تاریخ بارها آن را اثبات کرده است. به‌عنوان نمونه، اتحاد جماهیر شوروی در مقطعی تلاش کرد مانع دستیابی چین به فناوری هسته‌ای شود، اما چین در نهایت توانست این فناوری را به‌طور مستقل توسعه دهد. همچنین، ایالات متحده حاضر به مشارکت دادن چین در فناوری ایستگاه فضایی بین‌المللی نبود، اما چین در نهایت ایستگاه فضایی اختصاصی خود را ایجاد کرد. این نمونه‌ها به‌روشنی نشان می‌دهد که سیاست‌های مهار چین در حوزه نوآوری و فناوری همواره با شکست مواجه شده‌اند. بنابراین، برای کشورهای غربی، از جمله ایالات متحده، رویکرد منطقی‌تر آن است که به‌جای ایجاد مانع، مسیر همکاری با چین را در پیش بگیرند.