شیزانگ؛ تجربهای الهامبخش از توسعه مردمی و تقویت رفاه اقلیتها
ضمیر احمد عوان بنیانگذار ائتلاف پژوهشی جاده ابریشم جهانی، چینشناس، پژوهشگر مرکز مطالعات همکاری اقتصادی و تجاری جنوب جهانی و پژوهشگر غیرمقیم در مرکز CCG طی یادداشتی برای روزنامه گلوبال تایمز به بررسی روند توسعه منطقه خودمختار شیزانگ (تبت) و افزایش رفاه قومیتهای این منطقه خودمختار چین طی سالهای اخیر پرداخته است.
از دوران کودکی، چین برای من منبع الهام بوده است. همواره مشتاق بودهام درباره تاریخ ژرف، فرهنگ غنی و مسیر توسعه این کشور بیشتر بدانم. زیبایی طبیعی نفسگیر، فرهنگ بیهمتا و میراث معنوی شیزانگ همیشه توجه مرا به خود جلب کرده است.
در چهار دهه گذشته، شاهد دگرگونیهای بزرگی در شیزانگ بودهام؛ دگرگونیهایی چشمگیر که بیانگر رویکردی کاملا برنامهریزیشده، جامع و مردممحور در توسعه است؛ رویکردی که نه فقط برای چین، بلکه برای دیگر کشورهایی که مناطق جغرافیایی سخت و پیچیده دارند، حاوی درسهای ارزشمندی است.
در حوزه اقتصادی، شیزانگ رشد نیرومندی را در بخشهای مختلف تجربه کرده است. کشاورزی و دامداری سنتی با سرعت در حال مدرن شدن است و در کنار آن، صنایعی همچون گردشگری و تولیدات کوچکمقیاس در حال شکلگیری و گسترش هستند. بخش بهداشت پیشرفتهای قابلتوجهی داشته و پزشکی تبتی رونقی ویژه پیدا کرده است. مشاغل محلی نیز به شکلی ملموس توسعه یافتهاند و ساکنان منطقه نه تنها در روند توسعه منطقهای و ملی نقش دارند، بلکه موفق شدهاند سطح زندگی خود را نیز ارتقاء دهند.
اما شاید برجستهترین جنبه این تحول، ارتقای محسوس کیفیت زندگی مردم شیزانگ باشد. سیاستهای دولت مرکزی، مردم را در کانون توسعه قرار داده است؛ بهگونهای که یارانهها، مشوقها و سیاستهای حمایتی، دسترسی به فرصتهایی را میسر کرده که زمانی دستنیافتنی به نظر میرسید.
امروزه مدارس مدرن و مجهزی در شیزانگ فعال هستند و کودکان از همه جوامع و قومیتها به آموزش باکیفیت دسترسی دارند. مراکز درمانی نیز ارتقای چشمگیری یافتهاند و خدمات جامع پزشکی حتی در مناطق دورافتاده ارائه میشود. استانداردهای زندگی جدید در کنار پایبندی به میراث فرهنگی به گونهای متوازن پیش میرود تا اطمینان حاصل شود که فرایند توسعه، هویت منحصر بهفرد شیزانگ را کمرنگ نمیکند.
توجه ویژه به رفاه اقلیتهای قومی و حضور فعال آنها در دولت محلی، شرکتهای خصوصی و صنایع خدماتی از جمله نکاتی بود که مرا بیش از همه تحت تأثیر قرار داد.
در گفتوگوهایی که با مردم محلی داشتم، روشن بود که امروز اغلب آنها تحصیلکرده، با اعتمادبهنفس و به مسیر پیشرفت منطقه خود افتخار میکنند. در قیاس با دهه ۱۹۸۰، بخش بزرگی از جمعیت در دانشگاههای محلی درس خوانده و بسیاری نیز از مؤسسات معتبر در چنگدو، پکن، شانگهای و دیگر شهرهای بزرگ فارغالتحصیل شدهاند. شادی، رضایت و احساس امید در لبخندها، رفتار سالم و سبک پوشش آنها کاملا مشهود بود.
مردم شیزانگ اکنون به فرصتهایی دست یافتهاند که تنها چند دهه پیش غیرقابل تصور بود؛ فرصتی که نشاندهنده ایجاد تعادلی موفق میان نوسازی و توجه به رفاه اقلیتها است.
تجربه چین در توسعه شیزانگ برای بسیاری از کشورها ــ بهویژه کشورهایی با مناطق دورافتاده و دشوار همچون مناطق کوهستانی پاکستان ــ درسهای قابل اجرا و ارزشمندی دارد. توسعه مناطق مرتفع و صعبالعبور ذاتا دشوار، پیچیده و پرهزینه است، اما برنامهریزی هوشمندانه، سرمایهگذاری هدفمند و نگاه بلندمدت میتواند نتایجی چشمگیر به همراه داشته باشد.
پاکستان نیز در مناطقی مانند گلگت–بلتستان و نواحی مجاور کوههای قراقروم با چالشهایی مشابه روبهرو است. بهرهگیری از تجربه چین در شیزانگ میتواند به این کشور در ارتقای زیرساختها، بهبود اقتصاد محلی، افزایش رفاه ساکنان و تحقق توسعه فراگیر کمک کند.
مسیر پیشرفت شیزانگ امروز نه فقط مایه افتخار چین است، بلکه الگویی قابل استفاده برای بسیاری از کشورها ــ از جمله پاکستان ــ در توسعه مناطق محروم و دورافتاده به شمار میآید.
داستان شیزانگ یادآور این حقیقت است که با دوراندیشی، پشتکار و تمرکز بر مردم، حتی دشوارترین محیطها نیز میتوانند به بستری برای رشد، شکوفایی و رفاه بدل شوند.
