نقش محوری چین در پیوند فرهنگها و کاهش شکافها
در شرایطی که تنشهای ژئوپلیتیکی و درگیریهای منطقهای رو به افزایش است، اهمیت قدرت پیونددهنده فرهنگ در ایجاد ارتباط میان ملتها، تقویت دوستی، رفع سوءبرداشتها و حتی از میان بردن شکافها بیشازپیش آشکار شده است.
این واقعیت با توصیههای مرتبط با پانزدهمین برنامه پنجساله چین (۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰) برجستهتر میشود؛ توصیههایی که بر تلاش برای گسترش تبادلات فرهنگی فرامرزی، تقویت نوآوری فرهنگی و پیشبرد فرهنگ سنتی فاخر همراه با استانداردهای بالای گشودگی تأکید دارد.
در این سند آمده است: «ما باید در تبادلات عمیقتر و یادگیری متقابل با دیگر فرهنگها مشارکت کرده و دامنه تبادلات و همکاریهای مردمی را گسترش دهیم…» همچنین بر این نکته تأکید میشود که «ما باید پروژه انتقال و توسعه فرهنگ سنتی فاخر چین را ادامه دهیم. حفاظت از میراث فرهنگی باید رویکردی نظاممند داشته باشد و تحت نظارت و بازرسی یکپارچه قرار گیرد.»
تعهد دیرینه چین نسبت به حفاظت فرهنگی در ثبت ۴۴ مورد میراث فرهنگی ناملموس در فهرست یونسکو و ۶۰ مکان میراث جهانی نمود دارد. افزون بر این، امسال چهلمین سالگرد پیوستن چین به کنوانسیون میراث جهانی است؛ موضوعی که استمرار این تعهد را بازتاب میدهد.
نمونهای شاخص در این زمینه، طراحی و فنون سنتی ساخت پلهای قوسی چوبی چینی است؛ سنتی که بیش از یک هزار سال قدمت دارد. این شیوه ساخت، نخستینبار در سال ۲۰۰۹ به عنوان میراث فرهنگی ناملموس نیازمند حفاظت فوری ثبت شد، زیرا بهواسطه فرسایش و گسترش پرشتاب شهرنشینی در معرض نابودی قرار گرفته بود.
در ۵ دسامبر ۲۰۲۴، فنون و شیوههای طراحی این پلها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس بشریت در فهرست نماینده یونسکو ثبت شد؛ نتیجه مجموعهای از تلاشهای چین برای احیا و حفاظت از این سنت. این نوع پلها الهامبخش پژوهشگران بینالمللی در حوزه حفاظت میراث بوده و توجه فزاینده بازدیدکنندگان جهانی را که علاقهمند به شناخت هنر و معماری سنتی چین هستند، جلب کرده است.
گابریلا بونینو، پژوهشگر ایتالیاییِ آشنا با فرهنگ چین، نزدیک به ۴۰ سال در این کشور زندگی کرده است. وی در سال ۲۰۱۷ پس از دلبستگی به فرهنگ و هنر بومی – بهویژه پلهای قوسی چوبی در شهرستان تایشون – به استان جهجیانگ نقل مکان کرد.
بونینو پس از دیدار با صنعتگرانی که در ساخت این پلها فعالیت داشتند، فنون، پیشینه تاریخی و اهمیت آنها را در کتابی که در ایتالیا منتشر شد، ثبت کرد. وی تأکید میکند که این پلهای کهن چین ارزش تاریخی و فرهنگی مهمی دارند و فنون مرتبط با آنها و همچنین رسوم محلی باید جایگاهی در سطح جهانی بیابند و مورد توجه قرار گیرند.
کارشناسان چینی و خارجی دانشگاه ونجو-کین در استان جهجیانگ نیز با اشتیاق در تلاشاند فرهنگ مرتبط با پلهای قوسی چوبی را به جهان معرفی کنند. به کمک فعالیتهایی مانند برگزاری سمینارها، اهدای ماکت پل و مسابقات ویدئویی مبتنی بر هوش مصنوعی، امروز دسترسی به دانش سنتی و نیز فناوریهای نوین و روشهای خلاقانه برای حفاظت از این میراث ناملموس بیش از گذشته فراهم شده است.
هفته گذشته گروهی از دانشجویان آمریکایی از ایالت یوتا از شهرستان تایشون بازدید کردند؛ جایی که توانستند با چین واقعی ارتباط مستقیم برقرار کنند و زیباییشناسی فرهنگی منحصربهفردی را که حاصل اتصال سنت و مدرنیته است، از نزدیک تجربه کنند.
اقدامات جدید چین برای تسهیل سفر، مانند گسترش فهرست کشورهای مشمول ورود بدون ویزا، این امکان را فراهم کرده که بازدیدکنندگان بینالمللی تصویری واقعیتر و ملموستر از چین به دست آورند و تدریجاً برداشتهای خود را از این کشور تغییر دهند.
نفوذ فرهنگی روبهرشد چین در جهان نیز بازتاب یافته است. گزارشی منتشرشده توسط شرکت مشاوره برند فایننس مستقر در لندن، چین را از نظر «میراث غنی» در جایگاه سوم جهانی قرار داده است.
چین در عین پیشبرد ابتکار تمدن جهانی، خواستار تلاشهای فراگیر و جمعی برای حفاظت از میراث مشترک بشریت و پاسداشت تنوع تمدنهای جهان است. تنها از طریق استمرار چنین تبادلات و همکاریهایی است که ساختار فرهنگی باارزش بشر حفظ شده و به شکوفایی میرسد.
