سفر مکرون و تلاش برای گشودن مسیر جدید در روابط چین-اروپا
امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه پنجشنبه ۳ دسامبر (۱۲ آذر) پس از دو سال و نیم وقفه، برای یک سفر رسمی سهروزه به چین بازگشت. برخی از محققان معتقدند سفر مکرون، که از آن به عنوان «فرستاده اتحادیه اروپا» یاد میشود، بر همکاریهای اقتصادی و تجاری، اشتراکگذاری فناوری و تبادلات فرهنگی متمرکز است و هدف آن ایجاد یک «کانال حائل» برای جلوگیری از رویارویی مستقیم در شرایط پرتنش روابط چین و اتحادیه اروپا است.
لیو چونشنگ، دانشیار دانشگاه مرکزی دارایی و اقتصاد، معتقد است تأکید مکرون بر «بهاشتراکگذاشتن دستاوردهای نوآوری» ممکن است موجب تقویت ایجاد سازوکارهای مشترک تحقیق و توسعه بین چین و فرانسه در فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی، باتریها و پهپادها شود. این همکاری نه تنها در حوزه فناوری، بلکه در سطح نهادی نیز مطرح است؛ ایجاد تعادل میان نوآوری باز و بررسیهای امنیت ملی، چالشی است که دو طرف باید مشترکاً با آن روبهرو شوند.
شایان توجه است که اگرچه فرانسه دروازه اصلی ورود شرکتهای چینی به اروپا نیست، اما چین در سالهای اخیر سرمایهگذاری خود را در صنایع راهبردی فرانسه مانند مواد شیمیایی، خودرو و انرژی پیوسته افزایش داده است. همزمان، فرانسه با اتکا به میزبانی اجلاس گروه ۷ در سال آینده، فعالانه بهدنبال تقویت گفتوگوی چین و اتحادیه اروپا است.
گزارشها نشان میدهد فرانسه قصد دارد ایجاد «پارکهای آزمایشی نوآوری سبز و دیجیتال چین و فرانسه» را در تیانجین، چنگدو و مناطق دیگر ترویج کند. به گفته لیو، این پروژهها در حال جزئیتر شدن و مبتنی بر پروژه شدن هستند و میتوانند بهعنوان «آمادگی نمایشی» برای همسویی قوانین چین و اتحادیه اروپا عمل کنند؛ پروژههایی با قابلیت تکرارپذیری که میتوانند حائلی برای هماهنگیهای نهادی گستردهتر در آینده باشند.
این سفر همزمان شده با پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان چین و اتحادیه اروپا. افکار عمومی بر این باورند مکرون نه فقط نماینده فرانسه، بلکه تا حدی منتقلکننده موضع کلی اتحادیه اروپا نیز هست. شبکه خبری یورونیوز به نقل از منابعی در کاخ الیزه گزارش داد هدف سفر مکرون انتقال این پیام به پکن است که اروپا باید بهعنوان یک شریک مهم دیده شود، نه یک «متغیر» در رقابت چین و آمریکا.
تسوی هونگجیان، مدیر مرکز مطالعات اتحادیه اروپا و توسعه منطقهای در دانشگاه مطالعات خارجی پکن، توضیح میدهد که از نگاه چین، مکرون یکی از فعالترین رهبران اروپایی در ترویج «خودمختاری راهبردی» است. فرانسه به هیچ اردوگاهی وابستگی ندارد و معتقد است از فضای دیپلماتیک قابلتوجهی برخوردار است. بنابراین، پکن تمایل دارد اعتماد متقابل راهبردی با فرانسه را تقویت کند و از این مسیر برای پیشبرد روابط کلی چین و اتحادیه اروپا بهره ببرد.
دینگ چون، مدیر مرکز مطالعات اروپایی دانشگاه فو دن، اشاره میکند که دولت مکرون اکنون با فشارهای اقتصادی و معیشتی داخلی مواجه است و نیاز فوری به تقویت اعتماد از طریق همکاری خارجی دارد. فراتر از انرژی سنتی و محصولات کشاورزی، چین و فرانسه ظرفیت گستردهای برای همکاری در حوزههای نوظهور مانند هوش مصنوعی، اقتصاد دیجیتال، انرژی سبز و مراقبتهای بهداشتی دارند.
طبق برنامه سفر، مکرون در تاریخ ۵ دسامبر (۱۴ آذر) به چنگدو در استان سیچوان سفر خواهد کرد و از پایگاه تحقیقاتی پرورش پانداهای غولپیکر بازدید میکند تا دو پاندایی را که اخیراً از باغوحش بووال فرانسه بازگشتهاند ببیند و درباره دور جدیدی از توافقنامههای قرضگیری پاندا گفتوگو کند. دینگ چون میگوید تبادلات فرهنگی همواره «برجسته» روابط چین و فرانسه بوده است. پانداهای غولپیکر میان مردم اروپا محبوبیت عمیقی دارند و نقشی مثبت و مهم در تبادلات فرهنگی دو کشور ایفا میکنند.
در این شرایط پیچیده، سفر مکرون به چنگدو نه فقط میتواند ادامهای بر «دیپلماسی پاندا» باشد، بلکه یک آزمون راهبردی نیز به شمار میرود؛ اینکه آیا در حوزه اشتراکگذاری فناوری، کاهش تنشهای تجاری و همسویی قوانین پیشرفت قابلتوجهی حاصل میشود یا خیر، مستقیماً بر مسیر آینده روابط چین و فرانسه و حتی چین و اروپا اثر خواهد گذاشت. چگونگی بهرهگیری از «خودمختاری راهبردی» فرانسه و اروپا و کاهش تأکید بیش از حد اروپا بر نگاه رقابتی نسبت به چین، مهمترین محور این دیدار است.