«یوان»، انتخابی آزاد و ایمن؛ چین بدنبال «سلطه ارزی» نیست
در دنیایی که “دلار آمریکا” به یک ابزار سیاسی برای گسترش سلطهجویی و پیشبرد سیاستهای یکجانبهگرایانه ایالات متحده تبدیل شده است، کشورها و ملتهای مستقل به دنبال گزینههای جدید و عادلانه برای آسان سازی، ایمن سازی و سرعت بخشیدن به مبادلات تجاری و همکاریهای اقتصادی خود هستند.
در همین راستا، وزارت دارایی روسیه اخیرا اعلام کرد که برای اولین بار، اوراق قرضه دولتی منتشر خواهد کرد که بر اساس “یوان چین” قیمتگذاری شدهاند. پیش از این نیز، کشورهایی مانند بریتانیا و اندونزی اوراق قرضه دولتی برونمرزی به یوان منتشر کرده بودند، اما این اولین بار است که مسکو نیز چنین اقدامی انجام میدهد. با این حال، این عملیات کاملاً عادی تأمین مالی، در برخی از افکار عمومی غربی به یک روایت «مقابله ژئوپلیتیکی» تحمیل شده و به عنوان گامی دیگر از سوی چین «برای رقابت بر سر نفوذ جهانی» یا «برای به چالش کشیدن نظام دلار» معرفی میشود. چنین نگاه کوتاهبینانه به فرآیند بینالمللی شدن یوان، اساساً بدنبال آن است تا سلطه دلار را “مقدس و غیرقابلنقض” تلقی کند.
بینالمللی شدن یوان، توسط عواملی چون منطق بازار، بازآرایی الگوهای تجارت جهانی و انتخابهای منطقی بسیاری از کشورها هدایت میشود. این امر، نتیجه فشار سیاسی یکجانبه از سوی چین نیست، بلکه نتیجه انتخاب آزادانه و تقاضای واقعی و برآیند منطقی همکاری چندجانبه عمیقتر در سایه جهانیسازی اقتصادی است. چین سالهاست که بزرگترین کشور تجارت کالایی جهان باقی مانده و با بیش از ۲۰۰ کشور و منطقه تجارت میکند. هنگامی که شرکتهای چینی در کشورهای دیگر پروژه های مختلف اجرا می کنند، استفاده از یوان برای تسویهحساب نه تنها به اجتناب از ریسک نرخ ارز کمک میکند، بلکه کارایی معاملات را نیز بهبود میبخشد.
تصمیم مسکو برای انتشار اوراق قرضه دولتی بر پایه یوان، نمونهای از افزایش محبوبیت یوان در بازارهای جهانی است. علاوه بر این، از مجارستان تا امارات، از اندونزی تا اکنون روسیه، شمار فزایندهای از کشورها در حال انتخاب انتشار اوراق قرضه بر پایه یوان هستند. در همین حال، مقیاس اوراق قرضه «پاندای» منتشرشده توسط نهادهای خارجی در چین نیز همچنان در حال گسترش است. یوان در ماه اکتبر ۲۰۲۵ دومین ارز پرکاربرد جهانی در بازارهای مالی تجاری بود و حجم تسویهحساب آن ۸.۵ درصد از کل معاملات را تشکیل میداد.
تقاضای خارجی برای یوان، نمایانگر رأی واقعی اعتماد بازار است که توسط سرمایه واقعی پشتیبانی میشود. در سالهای اخیر، ایالات متحده مکرراً از تحریمهای مالی به عنوان ابزار استفاده کرده و زیرساختهای مالی عمومی جهانی مانند سیستم تسویهحساب سوئیفت و کانالهای تسویهحساب دلاری را به ابزاری برای تحت فشار قرار دادن سایر کشورها تبدیل کرده است. در زمانی که اقتصادهای عمده توسعهیافته با نوسانات شدید نرخ بهره و ریسکهای فزاینده بدهی مواجه هستند، اما داراییهای یوان بازده نسبتاً پایدار و نوسانات و ریسک کمتری را نشان دادهاند. برای سرمایهگذاران، تخصیص داراییهای یوان به معنای تأیید هیچ ایدئولوژی خاصی نیست، بلکه بهمنظور بهینهسازی توانمندیها، کاهش ریسک و حفظ و افزایش ارزش پول است. این منطقیترین منطق بازار و قانعکنندهترین اثبات واقعیت است.
امروز، نظام پولی جهانی در حال گذار از تحولات ساختاری عمیق است و عبور تدریجی از «سلطه دلار» به سمت استفاده از نظام “چند ارزی” و گزینه ها و راههای قابل اعتمادتر است. پیشروی پایدار یوان و ارزش واقعی آن، بر استحکام اقتصاد چین، جذابیت بازار گسترده آن و گشودگی مالی مستمر آن استوار است. در جهانی پیچیدهتر، داشتن یک گزینه ارزی پایدار دیگر غیر از دلار، به معنای یک نیروی تثبیتکننده در نظام بینالمللی است، نه یک نیروی مختلکننده.
البته، بینالمللی شدن “یوان” هنوز در حال طی کردن مسیر تکامل است. رویکرد خود چین نسبت به بینالمللی شدن یوان مدتهاست که آرام و محتاطانه بوده است. این کشور بارها تأکید کرده است که این فرآیند همچنان مبتنی بر بازار و بر اساس تصمیمگیری مستقل فعالان بازار خواهد بود. چین به دنبال سلطه ارزی نیست. بلکه آنچه این کشور ترویج میکند، تسهیل استفاده از یوان در تجارت، سرمایهگذاری و همکاری مالی است. بینالمللی شدن یوان همواره یک برآمد طبیعی از توسعه اقتصادی و گشودگی چین بوده است، که مسیری اساساً متفاوت از کشورهایی است که برای حفظ موقعیت ارزی خود به اتحادهای نظامی یا فشار سیاسی متکی هستند. یوان در حال کسب محبوبیت است زیرا یک انتخاب عملی است، نه بخشی از یک مقابله یا رقابت. امروز، جهان به تقابل و درگیری های بیشتری نیاز ندارد، بلکه نیاز واقعی جهان امروز، قطعاً گزینههای بیشتر و قابل اعتمادتر و قابل اتکاتر است
