درخواست عفو نتانیاهو؛ قمار پرریسک در میانه بحران سیاسی اسرائیل
در روزهای اخیر، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، رسماً درخواست عفو خود را به رئیسجمهور ارائه کرده و میکوشد به روند محاکمه فساد چندسالهاش پایان دهد. این اقدام به سرعت موجی شدید از واکنشها را در عرصه سیاسی اسرائیل برانگیخته و اعتراضات گستردهای را از سوی مخالفان و حتی بخشهایی از جامعه در پی داشته است.
منتقدان، او را متهم میکنند که منافع شخصی خود را بر روند قضایی کشور ترجیح داده است. این نزاع حقوقی پیرامون عالیترین مقام اجرایی، شکافهای عمیق سیاسی داخلی را آشکار ساخته و در عین حال، پیامدهای منطقهای آن میتواند ابهاماتی تازه به وضعیت شکننده خاورمیانه بیفزاید؛ موضوعی که توجه جامعه جهانی، از جمله ایران، را به خود جلب کرده است.
نتانیاهو مهمترین محور دفاعی خود در طرح این درخواست را «منافع ملی» عنوان کرده است. ادعای او این است که ادامه رسیدگیهای قضایی موجب تعمیق اختلافات اجتماعی شده و توان کشور را از تمرکز بر چالشهای امنیتی و دیپلماتیک، بهویژه در دورهای که خاورمیانه با تحولات بیسابقهای روبرو است، منحرف میکند.
با این حال، منتقدان میگویند آنچه نتانیاهو «منافع ملی» مینامد، چیزی جز تلاشی برای حفظ موقعیت سیاسی شخصی او نیست. مخالفان تأکید کردهاند که هرگونه عفو باید همراه با اعتراف به جرم و کنارهگیری از سیاست باشد. رسانههای اسرائیلی نیز درخواست او را «بیپروا» و با هدف بهرهبرداری از امتیازات سیاسی در جهت نقض اصل برابری در مقابل قانون توصیف کردهاند. در واقع، آنچه در پس این کشمکش دیده میشود، تلاش نتانیاهو برای از میان برداشتن موانع انتخاباتی سال ۲۰۲۶ و تمدید حضورش در صحنه سیاسی است.
نکته قابل توجه دیگر آن است که نتانیاهو در درخواست خود صریحاً به حمایت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، اشاره کرده و عنصری آشکار از مداخله خارجی را وارد فضای سیاسی داخلی اسرائیل کرده است. ترامپ در جریان سفر اخیرش به اسرائیل، علناً خواستار عفو نتانیاهو شد و آن را در راستای منافع مشترک واشنگتن و تلآویو دانست. این اقدام، برداشتها درباره وابستگی عمیق اردوگاه نتانیاهو به یک قدرت خارجی را تقویت میکند و بهطور همزمان آزمونی جدی برای میزان استقلال دستگاه قضایی اسرائیل به شمار میرود.
برای ایران که تحولات داخلی و منطقهای اسرائیل را با دقت دنبال میکند، بحران سیاسی نتانیاهو و شیوه مدیریت آن، پیامدهای گوناگونی به همراه دارد.
نخست آنکه، اسرائیلی که درگیر اختلافات شدید داخلی است و رهبر آن با پروندههای قضایی پیچیده دست به گریبان، ممکن است در روند تصمیمگیری دچار کاهش ثبات و پیشبینیپذیری شود. این وضعیت، احتمال محاسبات نادرست را بهویژه در دوره حساس کنونی که بحران غزه همچنان ادامه دارد و درگیریهای مرزی میان حزبالله و اسرائیل تکرار میشود، افزایش میدهد.
دوم آنکه، نگرانی جدی وجود دارد مبنی بر اینکه آیا نتانیاهو ـ برای فرار از فشارهای داخلی ـ تمایل بیشتری به اتخاذ اقداماتی مخاطرهآمیز در حوزه سیاست خارجی و امنیتی، از جمله تشدید تنش با ایران، پیدا خواهد کرد یا نه. تجربه تاریخی نشان داده است که برخی رهبران در شرایط بحرانی داخلی گاهی میکوشند با ایجاد تنشهای خارجی، حمایت سیاسی کسب کنند.
با این حال، از سوی دیگر، شدت قطبیسازی و تداوم مناقشات حقوقی نشان میدهد که جامعه اسرائیل یکدست نیست و مخالفتهای داخلی و نهادهای قضایی همچنان فعالند.
اکنون، تصمیمگیری نهایی در اختیار اسحاق هرتزوگ، رئیسجمهور اسرائیل است. تصمیم او نه تنها سرنوشت سیاسی نتانیاهو را رقم خواهد زد، بلکه بر اعتبار اسرائیل در زمینه حاکمیت قانون، ثبات سیاسی و تصویر بینالمللی آن، بهویژه در منطقه، اثرگذار خواهد بود. اینکه آیا او زیر فشارهای سیاسی تن میدهد و روند قضایی را متوقف میکند یا از استقلال دستگاه قضایی دفاع خواهد کرد، به یک انتخاب سرنوشتساز تبدیل شده است.
درخواست عفو نتانیاهو در اصل یک قمار بزرگ در عرصه سیاست داخلی اسرائیل است. نحوه پیشبرد این آشفتگی، تصویری روشن از سلامت ساختار سیاسی اسرائیل ارائه خواهد داد و احتمالاً پیامدهایی موجوار برای چشمانداز امنیتی شکننده خاورمیانه به همراه خواهد داشت
