گام بزرگ چین برای عدالت آموزشی؛ افزایش آموزش رایگان و اجباری
چین قصد دارد دامنه آموزش رایگان را گسترش دهد و توسعه سیستم آموزش اجباری را بهعنوان بخشی از پانزدهمین برنامه پنجساله آینده خود (۲۰۳۰-۲۰۲۶) در نظر گیرد؛ اقدامی که از مهمترین اصلاحات آموزشی سالهای اخیر محسوب میشود.
هدف تغییرات پیشنهادی، کاهش هزینههای آموزشی خانوادهها و ایجاد نیروی کار ماهرتر برای آینده است.
طبق توصیههای تدوین پانزدهمین برنامه پنجساله که در ماه اکتبر در چهارمین جلسه عمومی بیستمین کمیته مرکزی حزب کمونیست چین تصویب گردید، پیشنهاد شده است که دامنه آموزش رایگان بهطور پیوسته گسترش یابد و تعداد سالهای آموزش اجباری افزایش پیدا کند.
جنبش برای اصلاحات آموزشی در ماه اوت، زمانی تقویت شد که شورای دولتی چین دستورالعملی را برای اجرای تدریجی آموزش رایگان پیشدبستانی منتشر کرد.
این سیاست که از ترم پاییز اجرایی شد، هزینههای آموزشی دانشآموزان سال آخر مهدکودکهای دولتی را حذف کرد و در مرحله نخست برای حدود ۱۲ میلیون کودک منفعت به همراه داشت. چین هماکنون آموزش رایگان و اجباری را در مقاطع ابتدایی و راهنمایی ارائه میدهد.
کارشناسان از این تغییرات استقبال کردهاند و آن را تغییری راهبردی بهسوی عدالت آموزشی بیشتر میدانند.
گائو هانگ، معاون رئیس دانشکده آموزش دانشگاه رنمین چین، گفت: «این تحول یک تغییر اساسی بهسمت سرمایهگذاری بر مردم است. با انتقال منابع از زیرساختهای سنتی به توسعه انسانی، تعهد دولت برای محافظت از حق آموزش هر شهروند تقویت میشود.»
او افزود که در ابتدا، گسترش آموزش رایگان احتمالاً بر دوره پیشدبستانی متمرکز خواهد بود و توضیح داد که کاهش نرخ زاد و ولد، تعداد کودکان پیشدبستانی را کاهش داده است و این امر، ارائه آموزش رایگان در این سطح را تحت سیستم مالی کنونی چین ممکن میکند.
به گفته او، تعداد دانشآموزان دبیرستانی همچنان رو به افزایش است و فشارهای مالی بیشتری ایجاد میکند.
شوئه اریونگ، استاد دانشکده آموزش دانشگاه نرمال پکن، گفت که گسترش دامنه آموزش رایگان با هدف افزایش دسترسی به خدمات آموزشی پایه، فراهم کردن فرصت آموزش باکیفیت برای جمعیت بیشتر و ایجاد پایهای برای توسعه مادامالعمر انجام میشود. او با بیان اینکه ۱۵ سال آموزش پایه رایگان میتواند یک هدف ایدهآل باشد، پیشنهاد داد که آموزش رایگان پیشدبستانی از یک سال به سه سال گسترش یابد و آموزش رایگان دبیرستانی در مناطق دارای منابع کافی توسعه پیدا کند.
گائو از دانشگاه رنمین چین، بر نقش آموزش اجباری در تقویت عدالت، ایجاد مخزن استعداد و حمایت از سیاستهای تشویقی باروری تأکید کرد. او گفت که آموزش اجباری میتواند از ترک تحصیل ناشی از مشکلات مالی جلوگیری کند، سطح دانش پایه را ارتقا دهد و هزینههای خانوار را کاهش دهد و در نتیجه نرخ زاد و ولد بالاتر را تشویق کند.
شو از دانشگاه نرمال پکن یادآور شد که آموزش رایگان به معنی آموزش اجباری نیست. آموزش اجباری باید سه معیار ارائه رایگان، حضور الزامی و کیفیت یکنواخت را برآورده کند.
وی گفت که آموزش پیشدبستانی میتواند رایگان شود، اما اجباری کردن آن مستلزم تضمین کیفیت استاندارد و ثبتنام الزامی در سطح کشور است. شوئه افزود که گسترش آموزش اجباری به سطح پیشدبستانی با روند رشد کودک و نیازهای اجتماعی هماهنگتر است، زیرا دوره دبیرستان مسیرهای متنوعی مانند تحصیلی، حرفهای و اجتماعی را در بر میگیرد.
گائو تأکید کرد که چین باید نگاه دیالکتیکی به تجربه کشورهای توسعهیافته در گسترش آموزش اجباری داشته باشد.
او گفت که پرسشهایی وجود دارد که نیازمند بررسی عمیقتر است، از جمله اینکه آیا افزایش سالهای تحصیل بهطور خودکار شایستگی ملی را بالا میبرد و اینکه چگونه میتوان از «تله رفاه آموزشی» ناشی از سرمایهگذاری بیش از حد جلوگیری کرد.
او توضیح داد که چین بهعنوان کشوری بزرگ با جمعیت زیاد که در مرحله مهم توسعه فناوری و ارتقای صنعتی قرار دارد، با چالشهای بسیاری در بررسی این طرح روبهرو است. این چالشها شامل بحث درباره گسترش به سطوح پایینتر یا بالاتر، بدهبستان بین طولانی شدن یادگیری و تأخیر در ورود به بازار کار، و تضاد میان تقاضای آموزشی فزاینده و منابع مالی محدود است.
وو نی، مدیر مؤسسه راهبرد آموزش آکادمی علوم آموزشی چین، بر پایه محکم این اصلاحات تأکید کرد و گفت که چین با دستیابی به تعادل پایه در آموزش اجباری در تمام ۲۸۹۵ شهرستان و نرخ ادغام ۹۵.۹ درصد، بزرگترین سیستم آموزشی جهان را ایجاد کرده است.
او افزود که ابتکارات منطقهای نیز مسیر را هموار کردهاند. پکن قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ به پوشش ۹۰ درصدی مهدکودکهای مقرونبهصرفه برسد.
در استان شاندونگ، انتظار میرود تا سال ۲۰۲۶ تمام شهرها ظرفیت کافی برای پذیرش دانشآموزان دبیرستانی داشته باشند و تا سال ۲۰۲۷ بیش از ۶۰ درصد شهرستانها و مناطق سطح شهرستان به آموزش پیشدبستانی عمومی و مقرونبهصرفه دست یابند.
در منطقه خودمختار شیزانگ (تبت) نیز از سال ۲۰۱۲، ۱۵ سال آموزش رایگان در حال اجرا بوده است.
وو بر اهمیت رویکرد مرحلهای و متناسب با شرایط منطقهای تأکید کرد و مناطق اقتصادی توسعهیافته را به اجرای آزمایشی این اصلاحات تشویق کرد. او گفت که لازم است سازوکارهای پویا برای تخصیص منابع ایجاد شود تا با روندهای جمعیتی و ظرفیتهای مالی هماهنگ باشد و اجرای پایدار و مؤثر این طرح را تضمین کند
