پنج سال پس از ریشه‌کنی فقر مطلق در چین؛ از موفقیت‌های روستایی تا چشم‌انداز آینده
پنج سال پیش، روستای می‌شو، واقع در اعماق کوه‌های مرکزی چین، به جمع هزاران روستای دیگر در سراسر کشور پیوست که برچسب رسمی فقر را کنار گذاشته بودند.
حمایت‌های دولت شامل ارتقای جاده‌ها، بهبود مسکن و ایجاد منابع درآمد جدید بود. با این حال، برای این سکونتگاه کوچک که سال‌ها با انزوا و زمین‌های بایر دست و پنجه نرم کرده بود، پرسش دشوارتری مطرح شد: چگونه می‌توان از بازگشت فقر جلوگیری کرد؟
این همان پرسشی بود که یانگ شیائوپنگ، دبیر تازه انتخاب‌شده کمیته حزب کمونیست روستا که پس از سال‌ها دوری به خانه بازگشته بود، با آن مواجه شد.
یانگ در سال ۲۰۰۳ به ارتش پیوست و پس از ترک خدمت، کسب‌وکاری را آغاز کرد. اما در سپتامبر ۲۰۲۰ – سالی که چین مبارزه با فقر را به مرحله نهایی رساند – او به می‌شو، شهرستان جونگ‌فانگ، استان هونان بازگشت و مصمم بود روستا را به سمت رفاه هدایت کند. پس از تحقیقات و بحث‌های جامع، یانگ و دیگر روستاییان تصمیم گرفتند کالیکارپا یا به زبان چینی زی‌جو، یک گیاه دارویی مناسب زمین‌های شیب‌دار منطقه، را بکارند و موفق به انعقاد یک قرارداد بلندمدت با یک شرکت داروسازی شدند. با رونق گرفتن این تجارت از طریق تلاش‌های سخت و هماهنگ، روستا توانست یک جاده دسترسی جدید بسازد که جایگزین مسیر باریک و پرپیچ‌وخم قبلی شد که حمل‌ونقل را دشوار می‌کرد.
در طول دو سال گذشته، علاوه بر کشت گیاهان دارویی پررونق، می‌شو از مناظر طبیعی خود برای راه‌اندازی یک خوشه گردشگری، شامل مکان‌های کمپینگ، مهمانسراها و رستوران‌ها، بهره گرفت و به‌طور پیوسته جریان رو به رشدی از بازدیدکنندگان را جذب کرد.
یانگ گفت: سال گذشته، پروژه رفتینگ در دره ما ۱۵ هزار گردشگر را جذب کرد و ۸۰۰ هزار یوان (۱۱۲۸۸۰ دلار) درآمد ایجاد کرد و منطقه کاشت زی‌جو به حدود ۴.۳۳ هکتار گسترش یافت و برای بیش از ۳۰۰ روستایی شغل ایجاد کرد.
امروز، وقتی بازدیدکنندگان از پل سنگی ورودی می‌شو عبور می‌کنند، منظره‌ای دگرگون‌شده پیش رویشان قرار دارد. خیابان‌های تازه سنگفرش شده با خانه‌ها احاطه شده‌اند، چراغ‌های خورشیدی مسیرها را روشن می‌کنند و مزارع گیاهان دارویی در دامنه کوه‌های اطراف امتداد یافته‌اند. یانگ افزود: محیط زیست بهتر شده و مردم می‌توانند در خانه امرار معاش کنند. اکنون زندگی امیدوارکننده‌تر به نظر می‌رسد.
در طول هشت سال، چین نزدیک به ۱۰۰ میلیون نفر را از فقر نجات داد و رسماً فقر مطلق را – بر اساس خط فقر ملی ۲۳۰۰ یوان برای هر نفر در سال در سطح قیمت سال ۲۰۱۰ – در پایان سال ۲۰۲۰ از بین برد. با این حال، پایداری بلندمدت این دستاورد همچنان نگرانی اصلی بود.
رهبری چین این خطر را پیش‌بینی کرده بود. در سندی در دسامبر ۲۰۲۰، مقامات تأکید کردند که «برداشتن برچسب فقر پایان کار نیست» و یک دوره گذار پنج ساله برای حرکت از کمپین‌های کاهش فقر به راهبرد بلندمدت‌تر با هدف تثبیت دستاوردها و پیشبرد احیای روستایی در سراسر کشور تعیین شد. پنج سال پس از آن، مجموعه‌ای از اقدامات سیاستی اجرا شده و تأثیر ملموسی داشته‌اند. تا پایان جولای امسال، مقامات به بیش از ۶ میلیون نفر که در معرض خطر بازگشت به فقر شناسایی شده بودند، کمک‌های هدفمند ارائه کرده و از اشتغال سالانه بیش از ۳۰ میلیون کارگری که پیشتر از فقر رهایی یافته بودند، حمایت کردند. دولت همچنین در مجموع ۸۵۰.۵ میلیارد یوان در مناطق سابقاً فقیرنشین برای بهبود زیرساخت‌ها و خدمات عمومی، شامل حمل‌ونقل، حفاظت از آب، آموزش و مراقبت‌های بهداشتی سرمایه‌گذاری کرد.
هان جون، وزیر کشاورزی و امور روستایی، گفت: چین قاطعانه از اصل جلوگیری از بازگشت گسترده به فقر حمایت کرده است.
وی افزود که با تقویت اقدامات حمایتی دولت، استانداردهای زندگی بهبود یافته و نشاط اقتصادی مناطق سابقاً فقیرنشین افزایش یافته است. داده‌های رسمی نشان داد که درآمد سرانه قابل تصرف ساکنان روستایی در شهرستان‌هایی که از فقر رهایی یافته‌اند، از ۱۲ هزار و ۵۸۸ یوان در سال ۲۰۲۰ به ۱۷ هزار و ۵۲۲ یوان در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است که پس از تعدیل قیمت‌ها، با نرخ واقعی سالانه ۷.۸ درصد – ۰.۹ درصد سریع‌تر از میانگین روستایی ملی – رشد کرده است.
مانند می‌شو، بسیاری از مناطق سابقاً فقیرنشین به عقب برنگشته‌اند و به موتورهای رشد جدیدی تبدیل شده‌اند. همه شهرستان‌ها هر کدام دو تا سه صنعت تخصصی توسعه داده‌اند که ارزش ترکیبی آن‌ها اکنون از ۱.۷ تریلیون یوان فراتر رفته است.
در شهرستان جین‌پینگ، استان گوئی‌جو در جنوب غربی چین، حمایت یک منطقه ساحلی مرفه‌تر از سال ۲۰۲۱ باعث رشد سریع صنعت غاز شده است. این بخش اکنون شامل پرورش، فرآوری گوشت و حتی تولید توپ بدمینتون می‌شود و مجموعه‌ای از تولیدکنندگان تجهیزات ورزشی در این منطقه در حال ظهور هستند. با توجه به اینکه از هر ۱۰ توپ بدمینتون مورد استفاده در سطح جهان، یکی در جین‌پینگ تولید می‌شود، این صنعت به افزایش درآمد سالانه بیش از ۱۶ هزار خانوار محلی به میزان بیش از هزار یوان برای هر خانوار کمک کرده است.
در شمال غربی، بانیان، یک روستای قومی در استان چینگ‌های، مسیری سبز به سوی رفاه ایجاد کرده است. این روستا از نور فراوان خورشید خود برای توسعه پروژه‌های انرژی خورشیدی توزیع‌شده استفاده کرد، جنگل‌کاری را برای افزایش درختان خود، از جمله کاج و صنوبر، تا نزدیک به ۲۹۰ هزار درخت ادامه داد و تخت‌های آجری سنتی گرم‌شونده با آتش را با گرمایش الکتریکی جایگزین کرد.
لیو یورونگ، یکی از روستاییان محلی، گفت: با نصب پنل‌های خورشیدی، هر خانوار سالانه ۲۵۰۰ یوان سود سهام دریافت می‌کند که معادل درآمد حاصل از کشاورزی ۰.۶۶۷ هکتار زمین است.
بانیان – که در زبان قومی تو به معنای «مکانی برای رفاه و سعادت» است – به اولین روستای بدون کربن استان چینگ‌های تبدیل شده است. با نزدیک شدن به پایان دوره گذار پنج ساله که از سال ۲۰۲۱ آغاز شده، گام بعدی چیست؟ هان جون گفت: ما باید هوشیار باشیم که مناطق خارج از فقر هنوز پایه‌های ضعیفی دارند و برخی از خانوارها همچنان با خطرات بازگشت به فقر مواجه خواهند بود.
دوره ۲۰۳۰-۲۰۲۶، یعنی چرخه برنامه‌ریزی ملی بعدی چین، اولین دوره پس از این گذار خواهد بود. به گفته کارشناسان، برخی از ساکنان روستایی همچنان در صورت بیماری، حوادث یا بلایای طبیعی به حمایت دولت نیاز خواهند داشت، در حالی که برخی مناطق برای غلبه بر چالش‌های توسعه به کمک‌های هدفمند نیاز دارند.
طبق توصیه‌های کمیته مرکزی حزب کمونیست چین برای تدوین پانزدهمین برنامه پنج ساله (۲۰۳۰-۲۰۲۶) که ماه گذشته منتشر شد، چین به تثبیت و گسترش دستاوردهای خود در کاهش فقر ادامه خواهد داد. از طریق ایجاد سازوکارهای منظم، افزایش کمک‌های مبتنی بر توسعه و تقویت سیاست‌های مربوط به شهرستان‌های کلیدی نیازمند، تمام تلاش‌ها برای جلوگیری از هرگونه لغزش یا بازگشت گسترده به فقر انجام خواهد شد. هان ون‌شیو، معاون اجرایی دفتر کمیته مرکزی امور مالی و اقتصادی، بر لزوم حفظ هزینه‌های مالی پایدار، حمایت مالی و تخصیص منابع برای مناطقی که خود را از فقر رهایی بخشیده‌اند، از جمله کمک‌های بلندمدت به مناطق کمتر توسعه‌یافته، به ویژه ۱۶۰ شهرستان کلیدی برای احیای روستاها، تأکید کرد.
او گفت: به طور کلی، هدف این است که ساکنان روستایی از بهبود مستمر زندگی خود لذت ببرند و با هم به سمت آینده امیدوارکننده نوسازی چین حرکت کنند.
