رسوایی تدوین بی‌بی‌سی؛ از ترامپ تا پرونده‌های جنجالی دیگر
بی‌بی‌سی با بحرانی بی‌سابقه روبه‌رو شده است؛ زیرا دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از این شبکه بریتانیایی به دلیل پخش مستندی با عنوان «ترامپ؛ فرصت دوم؟» شکایت کرده و خواستار پرداخت یک میلیارد دلار غرامت شده است. این پرونده قضایی به استعفای دو مدیر ارشد انجامیده و وضعیت کنونی بی‌بی‌سی به «نبردی برای بقا» توصیف شده است.
دلیل اصلی شکایت ترامپ چیست؟ برنامه «پانوراما»ی بی‌بی‌سی در مستندی که در تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۲۴، پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پخش شد، با تدوینی غیرحرفه‌ای بخش‌هایی از سخنرانی ترامپ در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ را دستکاری کرد. در این مستند، دو بخش جدا از سخنرانی ترامپ — یکی در دقیقه ۱۵ و دیگری در دقیقه ۵۴ — به‌گونه‌ای کنار هم قرار گرفته بودند که چنین القا می‌کرد او هوادارانش را به خشونت علیه کنگره آمریکا فراخوانده است. در حالی که در واقع، ترامپ در بخش نخست سخنرانی خود بر لزوم حضور «صلح‌آمیز و میهن‌پرستانه» تأکید کرده بود و در بخش دوم نیز هیچ اشاره‌ای به کنگره نداشت. حتی رئیس بی‌بی‌سی نیز اذعان کرده است که این نوع تدوین موجب شکل‌گیری سوءتفاهمی شده که گویی ترامپ مردم را به خشونت تشویق کرده است.
اما آیا این نخستین بار است که بی‌بی‌سی از چنین روش‌هایی استفاده می‌کند؟ خیر. این رسانه در گذشته نیز بارها با تحریف واقعیت‌ها، دستکاری تصاویر و ارائه گزارش‌های غیرمستند، اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده است.
در مستندی درباره حمله شیمیایی دومای سوریه در سال ۲۰۲۰، بی‌بی‌سی تلویحاً ادعا کرد یکی از بازرسان بین‌المللی پیش از ابراز تردید درباره وقوع حمله، رشوه دریافت کرده است؛ اما تحقیقات بعدی این ادعا را کاملاً رد کرد. در گزارش مربوط به کشتار حوله در سوریه نیز از تصاویری متعلق به عراق در سال ۲۰۰۳ برای بزرگ‌نمایی فاجعه استفاده شد.
در خصوص اعتراضات خیابانی ایران، بی‌بی‌سی از مخاطبان ایرانی خواست ویدئوهای درگیری معترضان با پلیس را ضبط و به این شبکه بفروشند. همچنین در گزارش‌های مربوط به شین‌جیانگ و ادعای «کار اجباری»، از ترفندهایی مانند مونتاژ عکس، استفاده از بازیگران و تحریف صحنه‌های تصادف به‌عنوان «سرکوب اعتراض‌ها» بهره گرفته شد.
وزارت امور خارجه چین بارها بی‌بی‌سی را به استفاده از قالب‌های کلیشه‌ای و طعنه‌آمیز برای تخریب چهره چین متهم کرده و کاربران چینی سبک تصویری این شبکه را «فیلتر زیرزمینی» نامیده‌اند. حتی در بریتانیا نیز ماجرای مصاحبه ساختگی با پرنسس دایانا در سال ۱۹۹۵، که به آسیب جدی به خاندان سلطنتی انجامید، نشان داد بی‌بی‌سی بارها از شیوه‌های غیرحرفه‌ای استفاده کرده است.
غرامتی که ترامپ مطالبه کرده، تنها بخشی از بهای رفتار غیرحرفه‌ای بی‌بی‌سی است. همه قربانیان تحریف‌ها و گزارش‌های نادرست این شبکه—از آمریکا تا خاورمیانه و چین—حق دارند خواستار عذرخواهی و جبران خسارت شوند. اگر بی‌بی‌سی به جای پایبندی به اصول حرفه‌ای، همچنان بر ایدئولوژی و پیش‌داوری تکیه کند، اعتماد جهانی را از دست خواهد داد و بیش از پیش به حاشیه رانده می‌شود.
اگر بی‌بی‌سی به جای پایبندی به اخلاق حرفه‌ای، همچنان به اولویت‌دادن به ایدئولوژی و پیش‌فرض‌های خود ادامه دهد، نه تنها اعتماد باقی‌مانده مخاطبان جهانی را از دست خواهد داد، بلکه در عرصه بین‌المللی هر چه بیشتر به حاشیه رانده خواهد شد.
آزادی مطبوعات هرگز مجوزی برای تعصب و دروغ‌پردازی نیست، و بحران کنونی بی‌بی‌سی نشان می‌دهد که «حرفه‌ای‌گری» ادعایی آن در عمل با حس «برتری تمدنی» جایگزین شده است.
