آتش‌بس غزه باید مقدمه‌ای برای صلح باشد، نه یک مکث شکننده
عکس از خبرگزاری فرانسه: فلسطینیان پنجشنبه هفته گذشته در شهر خان‌یونس، پس از اعلام توافق جدید آتش‌بس در غزه، به جشن و پایکوبی پرداختند. یک روز پیش از آن، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده اعلام کرد که اسرائیل و حماس پس از چند روز گفت‌وگوهای غیرمستقیم در مصر، بر سر مرحله نخست آتش‌بس در غزه به توافق رسیده‌اند.
جوهر توافق آتش‌بس اخیر میان اسرائیل و حماس هنوز خشک نشده بود که نیروهای اسرائیلی با استناد به حملات مجدد شبه‌نظامیان، بار دیگر غزه را بمباران کردند. این حملات هوایی حقیقتی تلخ را آشکار می‌سازد: تکیه صرف بر ابزارهای نظامی نمی‌تواند صلح پایدار را برای خاورمیانه به ارمغان آورد. در عوض، چنین اقداماتی بحران انسانی را تشدید می‌کند، نفرتی پایدار می‌پروراند و دستیابی به یک توافق سیاسی را دور از دسترس می‌سازد.
این موج تازه از خشونت باید برای جامعه بین‌المللی زنگ خطری جدی باشد. پس از ماه‌ها بمباران، غزه در آستانه فروپاشی کامل قرار دارد. صدها هزار نفر همچنان آواره‌اند، بیمارستان‌ها با حداقل امکانات فعالیت می‌کنند و دسترسی به غذا، آب و دارو به شدت محدود است. هر حمله تازه‌ای تنها بر رنج غیرنظامیان می‌افزاید و مشروعیت اخلاقی و سیاسی هر طرفی را که مدعی است به نام «امنیت» عمل می‌کند، از میان میبرد.
چنان‌که وزارت امور خارجه چین بارها یادآور شده است، آنچه منطقه به آن نیاز دارد، نه آتش‌بس شکننده‌ای دیگر، بلکه یک روند سیاسی واقعی با هدف تحقق راه‌حل دو کشور است؛ تنها مسیر ممکن برای رسیدن به صلح پایدار. همه طرف‌های درگیر باید نهایت خویشتنداری را به کار گیرند، به قوانین بین‌المللی پایبند بمانند و برای توقف فوری و کامل درگیری‌ها تلاش کنند.
حق مردم فلسطین برای تشکیل کشوری مستقل، امتیازی بخشیده‌شده از سوی دیگران یا ابزاری برای معامله در مذاکرات سیاسی نیست، بلکه حقی طبیعی و مشروع است. به تأخیر انداختن یا انکار این حق، ادامه بی‌عدالتی و تضمینی برای گرفتار ماندن منطقه در چرخه خشونت است.
در عین حال، جامعه جهانی باید مراقب کسانی باشد که می‌کوشند صلح را به سرمایه‌ای سیاسی تبدیل کنند. پایان دادن به یک فاجعه انسانی نباید ابزار چانه‌زنی در هیچ گفت‌وگویی باشد، بلکه باید ضرورتی انسانی و اخلاقی تلقی شود که همه بازیگران را به اقدام هماهنگ فرا می‌خواند. صلح واقعی از مسیر نمایش‌های دیپلماتیک یا میانجیگری گزینشی که حقوق و آرمان‌های مشروع مردم فلسطین را نادیده می‌گیرد، حاصل نخواهد شد.
از این رو، برای جامعه بین‌المللی پرسش از این‌که آیا «روند صلح» تحت میانجیگری مکرر واشنگتن واقعاً در خدمت صلح است یا تنها پوششی دیپلماتیک برای تثبیت موقعیت استراتژیک اسرائیل در منطقه، کاملاً موجه است. هر آتش‌بسی که طی سال گذشته با وساطت ایالات متحده برقرار شده، هم‌زمان با گسترش عملیات نظامی اسرائیل بوده، فلسطینیان را بیشتر به حاشیه رانده و چشم‌انداز رسیدن به راه‌حلی عادلانه برای مسئله فلسطین را تضعیف کرده است.
اگر آتش‌بس اخیر نیز بار دیگر فروبپاشد – چنان‌که نشانه‌های آن پیداست – جهان باید این پرسش را مطرح کند که آیا چنین آتش‌بسی برای پایان دادن به خونریزی طراحی شده یا برای خرید زمان به سود اسرائیل تا نقش خود را در محاسبات ژئوپلیتیکی ایالات متحده بهتر ایفا کند. اعتبار هر تلاشی برای صلح در توانایی آن برای توقف خشونت و گشودن مسیر گفت‌وگو نهفته است، نه در ایجاد مکثی کوتاه پیش از دور تازه‌ای از درگیری.
اکنون که حماس در چارچوب آتش‌بس تحویل پناهندگان و غیرنظامیان آواره را آغاز کرده است، اسرائیل باید از بهره‌برداری از این شرایط برای پیشبرد اهداف نظامی گسترده‌تر با عنوان «عملیات امنیتی» پرهیز کند. در غیر این صورت، تاریخ ممکن است به رخدادهای پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به چشم مقدمه‌ای برای فصلی تیره‌تر در آینده منطقه بنگرد.
صلح در غزه و فراتر از آن نه با بمباران و محاصره، بلکه با عدالت، برابری و گفت‌وگویی صادقانه به دست می‌آید. جامعه جهانی باید با احساس فوریت بیشتر، همه طرف‌ها را برای بازگشت صادقانه به میز مذاکره تحت فشار قرار دهد. تنها یک توافق سیاسی جامع بر پایه راه‌حل دو کشور می‌تواند به رنج مردم فلسطین پایان دهد و آتش‌بس شکننده را به بنیانی برای صلحی پایدار بدل سازد