بریکس؛ تقویت چندقطبی‌گرایی برای جهانی عادلانه‌تر و توسعه مشترک

از همین رو، نشست مجازی رهبران بریکس در روز دوشنبه فراتر از ارتباط کشورهای عضو با یکدیگر معنا پیدا کرد و بازتابی گسترده‌تر یافت. این نشست بار دیگر بر چشم‌انداز شکل‌گیری نظام حکمرانی جهانی عادلانه‌تر و منصفانه‌تر تأکید کرد.

شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در این نشست سخنرانی کرد و با رهبران دیگر درباره وضعیت اقتصادی جهان، نظام چندجانبه، همکاری‌های بریکس و موضوعات مهم مورد توجه مشترک تبادل‌نظر عمیق داشت.

سخنان آقای شی یادآور شد که بریکس نیرویی نوظهور است که نمایندگی جنوب جهانی را برعهده دارد و از عدالت و انصاف در حکمرانی جهانی دفاع می‌کند. او بر این نکته تأکید کرد که بریکس به دنبال سلطه‌گری نیست، بلکه همکاری را دنبال می‌کند؛ به دنبال تقابل نیست، بلکه هماهنگی را هدف قرار داده است؛ قصد چالش ندارد، بلکه خواستار اصلاح است.

او همچنین بر ضرورت پایبندی بریکس به چندجانبه‌گرایی و حمایت از عدالت و انصاف بین‌المللی، دفاع از گشودگی و همکاری‌های برد-برد، حفظ نظم اقتصادی و تجاری جهانی، تقویت وحدت و ایجاد هم‌افزایی برای توسعه مشترک تأکید کرد.

چین در این مسیر نقشی محوری ایفا کرده است. از ارائه مدل «بریکس پلاس» که دایره همکاری را به کشورهای بیشتری از جنوب جهان گسترش داد، تا حمایت از تأسیس بانک توسعه جدید، پکن همواره بریکس را با ایده‌ها و نهادهای تازه تقویت کرده است.

پیشنهادهای شی جین‌پینگ در این نشست جنبه انتزاعی نداشت. این پیشنهادها در حوزه‌های ملموسی مانند توسعه زیرساخت‌ها، انتقال انرژی سبز و تقویت نظام‌های بهداشت عمومی به مرحله اجرا درمی‌آید.

در جهانی که همچنان با بحران اقلیمی و شوک‌های زنجیره تأمین ناشی از جنگ‌های تجاری دست‌وپنجه نرم می‌کند، ارزش همکاری‌های عملی بریکس که بر همبستگی استوار است، بیش از پیش آشکار می‌شود.

فراخوان رئیس‌جمهور شی برای دفاع از چندجانبه‌گرایی در مقطعی مطرح شد که این اصل زیر فشار قرار گرفته است. سازمان‌های بین‌المللی که برای بازتاب صدای همه ملت‌ها تأسیس شده بودند، اغلب توسط یکجانبه‌گرایی فلج شده‌اند. در چنین شرایطی، بریکس به عنوان الگویی جایگزین جلوه می‌کند؛ الگویی که بر مشورت، مشارکت مشترک و منافع مشترک استوار است.

ماهیت همکاری بریکس پاسخگوی نیازهای متنوع اعضا نیز هست. چین در چارچوب این سازوکار، ابتکارات متعددی را برای بهره‌گیری از نوآوری‌های پیشرفته به نفع رشد فراگیر ارائه کرده است. از جمله می‌توان به توسعه فناوری، تحول دیجیتال و نوسازی صنعتی اشاره کرد. راه‌اندازی مرکز همکاری و توسعه هوش مصنوعی چین-بریکس و ایجاد شبکه همکاری اکوسیستم دیجیتال بریکس نمونه‌های روشنی هستند که نشان می‌دهد پیشرفت فناوری نباید در انحصار چند کشور محدود باشد، بلکه می‌تواند به ابزاری مشترک برای کاهش شکاف‌های توسعه تبدیل شود.

از پروژه‌های بادی در برزیل گرفته تا طرح‌های خورشیدی در آفریقای جنوبی، همکاری‌های بریکس که بسیاری از آنها با سرمایه‌گذاری و دانش فنی چین پیش می‌رود ، کمک‌های واقعی به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و تقویت تاب‌آوری اقلیمی کرده است. پرتفوی رو به رشد اوراق قرضه سبز بانک توسعه جدید نیز این گروه را به یکی از بازیگران کلیدی رشد کم‌کربن در جهان تبدیل کرده است؛ درست در زمانی که سیاره بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد.

نتیجه نشست اخیر بریکس ایجاد بلوک جدید در برابر بلوک دیگر نبود، بلکه تأکید بر ساخت جامعه‌ای بود که چین بارها بر آن پافشاری کرده یعنی جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت. این آرمان بر این باور استوار است که صلح و رفاه به یکدیگر گره خورده‌اند، مشکلات منطقه‌ای به ناچار فراتر می‌روند و راه‌حل‌های فراگیر هم عادلانه‌تر و هم کارآمدترند.

برخی افراد بدبین بر این باورند که بریکس از کشورهایی با شرایط ملی متفاوت تشکیل شده است. اما همین تنوع، نقطه قوت این سازوکار است. دستاوردهای بریکس در حوزه‌های مختلف از همکاری‌های مالی و اقدامات اقلیمی گرفته تا تبادلات فرهنگی نشان می‌دهد که وحدت بدون یکنواختی ممکن است. گسترش این گروه در سال‌های اخیر، بر گشودگی آن تأکید کرده است: بریکس از کشورهایی استقبال می‌کند که بر اساس توسعه و کرامت مشترک خواستار همکاری هستند، نه بر مبنای ایدئولوژی.

چین آماده است همراه با دیگر اعضا، روحیه گشایش، شمول‌گرایی و همکاری برد-برد بریکس را تقویت کرده و برای ایجاد جهانی چندقطبی‌تر، عادلانه‌تر و باثبات‌تر تلاش کند.