از راه‌های باستانی تا مشارکت راهبردی؛ چشم‌انداز روشن همکاری چین و آسیای مرکزی

در ژانویه ۲۰۲۲، به مناسبت سی‌امین سالگرد روابط دیپلماتیک چین با پنج کشور آسیای مرکزی، ۶ کشور توافق کردند سازوکار همکاری چین و آسیای مرکزی را به سطح روسای دولت ارتقا دهند. بر اساس این توافق، در ماه مه ۲۰۲۳ اولین اجلاس چین و آسیای مرکزی در شی‌آن برگزار شد. در این اجلاس، سران کشورها به طور نمادین ۶ درخت انار در «جنگل دوستی چین و آسیای مرکزی» کاشتند. اکنون دو سال بعد، این درختان رشد کرده و بار دیگر نشان‌دهنده رشد همکاری‌ها هستند.

چین و کشورهای آسیای مرکزی همواره روابط نزدیکی داشته‌اند. روحیه همکاری چین و آسیای مرکزی که از اجلاس سال ۲۰۲۳ شکل گرفته، به تقویت همکاری‌های چندسطحی و منافع مشترک کمک کرده است. همکاری میان این کشورها وارد مرحله جدیدی شده و مفاهیم تاریخی جاده ابریشم که تجار و فرستادگان در آن به یکدیگر متصل بودند، امروز با قطارها و وسایل نقلیه مدرن دوباره زنده شده است. همچنین تعداد شهرهای خواهرخوانده میان چین و کشورهای آسیای مرکزی به بیش از ۱۰۰ جفت رسیده است.

اما جهان امروز آرام نیست و در برخی مناطق جنگ به پا شده است. چین و پنج کشور آسیای مرکزی توانسته‌اند صلح و ثبات را حفظ کنند، چون معتقدند فقط در محیطی امن و پایدار می‌توان به توسعه اقتصادی و بهبود زندگی مردم پرداخت. آنها همچنین بر اهمیت همکاری برد-برد تأکید دارند و پروژه‌های بزرگی مانند راه‌آهن چین-قرقیزستان-ازبکستان را آغاز کرده‌اند.

چین و کشورهای آسیای مرکزی طی ۳۰ سال گذشته همکاری‌های گسترده‌ای در حوزه تجارت، تولید، انرژی، حمل و نقل، تامین مالی، کشاورزی، کاهش فقر، توسعه سبز، مراقبت‌های بهداشتی و نوآوری دیجیتال داشته‌اند و قصد دارند این همکاری‌ها را گسترش دهند.

با توجه به پیچیدگی‌های جهان، این کشورها باید درک متقابل خود را افزایش داده و از منافع یکدیگر حمایت کنند. آنها همچنین باید با دخالت‌های خارجی مقابله کرده و با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی مبارزه کنند.

دوستی میان کشورها از طریق تجارت شکل می‌گیرد اما زمانی شکوفا می‌شود که مردم نیز در تلاش برای ساختن آینده‌ای مشترک با هم باشند. اگر کشورهای منطقه این آینده مشترک را باور کنند، هیچ نیرویی نمی‌تواند مانع آنها شود.

اگرچه احساسات ضد جهانی شدن در برخی نقاط جهان افزایش یافته، اما جهانی شدن اقتصادی روندی برگشت‌ناپذیر است و تنش‌ها قابل مدیریت‌اند. بنابراین، چین و کشورهای آسیای مرکزی توافق کرده‌اند که به همکاری‌های خود ادامه دهند، حاکمیت کشورها را محترم بشمارند و صلح و ثبات منطقه‌ای را حفظ کنند.

چین و کشورهای آسیای مرکزی مشارکت‌های استراتژیک جامعی برقرار کرده، اسناد همکاری برای ارتقای کمربند اقتصادی جاده ابریشم را امضا کرده و متعهد به ساختن جامعه‌ای با آینده مشترک در سطوح دوجانبه و چندجانبه شده‌اند.

مهم‌ترین دستاورد دومین اجلاس چین و آسیای مرکزی، امضای پیمان حسن همجواری دائمی و همکاری دوستانه توسط ۶ رئیس دولت بود که فصل جدیدی در روابط آنها رقم زد