خرد شرقی در خدمت حل منازعات بین‌المللی؛ آغاز عصری نوین در میانجی‌گری از هنگ کنگ
هنگ‌کنگ چین جمعه ۳۰ مه (۹ خرداد) میزبان رویدادی تاریخی در حوزه حاکمیت قانون در سطح بین‌المللی خواهد بود و مراسم امضای «کنوانسیون تاسیس مؤسسه بین‌المللی میانجی‌گری» در این جزیره برگزار می‌شود.
این نهاد، نخستین سازمان حقوقی بین‌دولتی در جهان است که به طور ویژه بر حل و فصل اختلافات بین‌المللی از طریق میانجی‌گری تمرکز دارد. ایجاد این سازوکار نوآورانه، نه تنها خلأ موجود در سازوکارهای حل‌وفصل منازعات بین‌المللی را پر می‌کند، بلکه با بهره‌گیری از خرد شرقی، عنصری تازه به نظام حکمرانی جهانی می‌افزاید و نشان می‌دهد که هنگ کنگ در چارچوب سیاست «یک کشور، دو نظام» وارد مرحله‌ای نوین از همکاری بین‌المللی در عرصه حاکمیت قانون شده است.
میانجی‌گری، به عنوان یکی از شیوه‌های مهم حل اختلاف که مورد تاکید «منشور سازمان ملل متحد» نیز قرار دارد، همواره با بهره‌گیری از ویژگی‌های منحصربهفرد خود، به ترویج گفت‌وگوی میان تمدن‌ها کمک کرده است. برخلاف فرایند خصمانه دادرسی و اجبار موجود در داوری، میانجی‌گری بر مشورت برابر، منافع متقابل و راه‌حل‌های برد-برد تمرکز دارد. تاسیس «موسسه بین‌المللی میانجی‌گری»، بازتابی مدرن از این خرد کهن است؛ نهادی که راه‌حل‌هایی انعطاف‌پذیر، موثر و مقرون‌به‌صرفه در اختیار کشورها قرار می‌دهد و به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه افق تازه‌ای می‌گشاید تا در مسیر دستیابی به صدایی برابر در عرصه بین‌المللی گام بردارند.
این نهاد بین‌المللی که با ابتکار مشترک چین و ۱۹ کشور دیگر شکل گرفته، از مرحله ایده‌پردازی تا اجرای عملی، جلوه‌ای روشن از خرد چینی را به نمایش گذاشته است. از تسهیل آشتی تاریخی میان ایران و عربستان گرفته تا پیشبرد صدور بیانیه مشترک گروه‌های فلسطینی، و از نقش‌آفرینی در توافق آتش‌بس در میانمار تا حمایت مستمر از روند صلح در افغانستان، عملکرد موفق چین در حوزه میانجی‌گری نشان داده است که گفت‌وگو و مشورت، راهکار کارآمد و درستی برای حل اختلافات به شمار می‌آید.
وزارت امور خارجه چین اعلام کرده است: مایلیم با تمامی کشورها همکاری کنیم تا میانجی‌گری را به گزینه‌ای نوین برای حفظ عدالت و انصاف بین‌المللی تبدیل کنیم.
در این میان، هنگ کنگ به عنوان آزادترین اقتصاد جهان و یکی از مراکز مالی پیشرو بین‌المللی، ماموریتی تازه یافته است. «جان لی» رئیس اجرایی منطقه اداری ویژه هنگ کنگ، تأکید کرد: راه‌اندازی موسسه بین‌المللی میانجی‌گری نشان می‌دهد هنگ کنگ به‌طور رسمی وارد حلقه اصلی حکمرانی جهانی شده است.
سنت حقوقی منحصربهفرد این شهر، میراث فرهنگی ترکیبی از تمدن‌های چینی و غربی و فضای تجاری باثبات‌تری که پس از اجرای قانون امنیت ملی شکل گرفته، هنگ کنگ را به «اَبَر رابط» جدیدی تبدیل کرده است که میان شرق و غرب پیوند برقرار می‌کند.
یکی از مقامات سازمان ملل متحد گفته است: «هنگ کنگ سخت‌گیری نظام حقوقی عرفی را با گشودگی یک کلان‌شهر بین‌المللی درهم آمیخته و به مکانی ایده‌آل برای اجرای نظام میانجی‌گری تبدیل شده است.»
تاسیس موسسه بین‌المللی میانجی‌گری نه فقط نمادی از خرد جمعی کشورهای در حال توسعه است، بلکه الگویی برای مشارکت فعال «جنوب جهانی» در تدوین قواعد بین‌المللی به شمار می‌رود. نمایندگانی از نزدیک به ۶۰ کشور و نهاد بین‌المللی از آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و اروپا در هنگ کنگ گرد هم خواهند آمد تا شاهد این لحظه تاریخی باشند.
این اتفاق نه تنها بیانگر تایید جامعه جهانی بر ابتکار چین است، بلکه نشانه‌ای روشن از حمایت قاطع از چندجانبه‌گرایی نیز محسوب می‌شود. در جهانی پر از بی‌ثباتی، تنها از مسیر اتحاد و همکاری می‌توان آینده‌ای مشترک خلق کرد.
