سایه تهدید تعرفه های جدید آمریکا بر سر اقتصاد جهان

بعد از آن که دونالد ترامپ رئیس ‌جمهوری آمریکا در هفته های گذشته و در اولین روزهای شروع کار خود در کاخ سفید، تعرفه های تجاری سختی را علیه شرکای تجاری اصلی این کشور از جمله مکزیک، کانادا و چین اعمال کرد، حالا امواج ویرانگر تعرفه های دولت ترامپ به سمت اتحادیه اروپا و حتی بقیه جهان رو به گسترش است و دامنه های آن از فولاد و آلومینیوم گرفته تا تراشه‌های کامپیوتری و مواد دارویی گسترش یافته است.

ترامپ روز سه‌شنبه ۱۸ فوریه در تازه ترین اقدام خود در مسیر اعمال تعرفه ها، اعلام کرد که قصد دارد تعرفه‌هایی “در حدود ۲۵ درصد” را بر خودروها و تعرفه‌های مشابهی بر واردات نیمه‌هادی‌ها و داروها اعمال کند.

ایالات متحده با بسیاری دیگر از شرکای تجاری خود از جمله آلمان، ژاپن، کره جنوبی و ویتنام، کسری تجاری عمده‌ای دارد و احتمالا این کشورها نیز دیر یا زود، هدف این تعرفه‌ها قرار خواهند گرفت.

“کسری تجاری” در ادبیات تجاری به وضعیتی گفته می شود که میزان واردات یک کشور از میران صادرات آن بیشتر باشد و آمریکا با بخش عمده ای از شرکای تجاری خود، دچار چنین وضعیتی است و از طریق اعمال تعرفه ها بر بخش از واردات، تلاش می کند تا صنایع داخلی خود را به سمت افزایش تولید و تحرک بیشتر به منظور کاهش واردات ، وادار کند.

تعرفه واردات، در واقع مالیاتی است که بر کالاها و خدمات وارداتی اعمال می‌شود و باعث افزایش قمیت آن برای مصرف کننده می شود ضمن اینکه مشکلاتی را برای کشورهای صادر کننده کالاهای مشمول افزایش تعرفه ایجاد می کند.

دولت ترامپ به دلیل عجله در هدف قرار دادن مکزیک، کانادا و چین، تبعات و نگرانی‌ها درباره تأثیر این تعرفه‌ها در تشدید تورم یا اختلال در زنجیره‌های تأمین جهانی را نادیده گرفته است. این یک اشتباه جدی از سوی دولت واشنگتن است. در ایالات متحده، قیمت‌های عمده‌فروشی در حال افزایش است و افزایش هزینه‌های مواد غذای و انرژی نیز باعث شده تا مردم با شرایط تورمی بیشتری مواجه شوند. در سطح جهانی نیز، خطرات و تهدیدهای ناشی از تعرفه های آمریکا، تهدهایی واقعی، پرهزینه و آسیب‌زا هستند.

در حالی که دولت جدید ایالات متحده در حال آغاز یک جنگ تعرفه‌ای دیگر است، اقتصاد چین نشانه‌های  از تثبیت را نشان می‌دهد و این نشانه ها به ‌ویژه در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۴ کاملا محسوس و واضع است . در این این دوره سه ماهه، رشد اقتصادی چین از ۴.۶ درصد به ۵.۴ درصد افزایش یافت و باعث دستیابی چین به رشد اقتصادی ۵ در صدی در مجموع سال ۲۰۲۴ شد و این جهش در رشد اقتصادی، صندوق بین‌المللی پول را بر آن داشت تا میزان پیش بینی خود از رشد تولید ناخالص داخلی چین را ارتقا دهد.

اما چه عواملی باعث این پیشرفت ها و دستاوردها شده است؟

تولید صنعتی چین به خاطر تقاضای داخلی و بین‌المللی، به‌ویژه در زمینه تولید خودروهای برقی و پنل‌های خورشیدی، توان خود را نشان داده است. بخش برجسته‌تر این رشد، توسعه قوی فناوری پیشرفته، الکترونیک و بخش خودروی چین است. سرعت توسعه در صنایع رباتیک نیز تقریباً به همین اندازه قوی است.

با این حال، دو چالش اصلی اقتصاد چین همچنان باقی است. در داخل کشور، کاهش تقریباً ۱۱ درصدی سرمایه‌گذاری در بخش املاک و مستغلات نشان می‌دهد که بازار مسکن همچنان در حال رکود است.

چالش‌های خارجی که چین با آن‌ها مواجه است شامل جنگ‌های تجاری و فناوری قریب‌الوقوع است که دولت اول ترامپ در سال ۲۰۱۷ آغاز کرد، دولت بایدن آن را گسترش و دولت جدید ترامپ هم در حال تشدید آن در سطح جهانی است.

در اول فوریه، ترامپ تعرفه‌های ۲۵ درصدی و ۱۰ درصدی را بر محصولات انرژی وارداتی از کانادا و مکزیک و تعرفه‌های ۱۰ درصدی را بر کالاهای چینی اعمال کرد. این سه کشور بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایالات متحده هستند و این کشور با هر یک از آن‌ها کسری تجاری دارد. تنها این تعرفه‌ها سالانه بیش از ۱۲۰۰ دلار برای یک خانوار متوسط آمریکایی هزینه در بر خواهد داشت.

پس از مذاکرات جداگانه ترامپ با رؤسای جمهوری کانادا و مکزیک، ایالات متحده موافقت کرد که اعمال تعرفه‌های اضافی را به مدت ۳۰ روز به تعویق بیندازد. اما تعرفه‌های تهدیدآمیز بر کالاهای کانادایی و مکزیکی، در صورت اعمال، می‌تواند تولید ناخالص داخلی بلندمدت را ۰.۳ درصد کاهش دهد.

علاوه بر این، جنگ تجاری بین ایالات متحده و دو شریک تجاری بزرگ آن، درآمدها در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بر اشتغال تأثیر می‌گذارد و تورم را شدت می بخشد. با اجرایی شدن تعرفه‌های ترامپ علیه چین، پکن در ۱۰ فوریه یک فهرست گسترده از اقدامات اقتصادی علیه واشنگتن اعلام کرد و احتمالاً اقدامات متقابل بیشتری از سوی چین علیه آمریکا در راه است.

پنج سال پیش، تعرفه‌های تنبیهی ایالات متحده بر کالاهای چینی، کالاهایی به ارزش ۳۹۶ میلیارد دلار یا بیش از ۹۰ درصد از کل تجارت را پوشش می‌داد. اما تنها دور اول تعرفه‌های ترامپ علیه کالاهای کانادایی، مکزیکی و چینی، از نظر ارزش دلاری، کالاهای تجاری بسیار بیشتری را پوشش خواهد داد.

چهار مرحله تعرفه‌های ترامپ بر کالاهای چینی در سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۹، وارداتی به ارزش ۳۶۰ میلیارد دلار را تحت پوشش قرار داد. امروز کالاهای ساخت کانادا، مکزیک و چین بیش از دو پنجم از کل واردات ایالات متحده را تشکیل می‌دهند. تعرفه‌های جدید بر کالاهای وارداتی از این دو کشور به علاوه تعرفه‌های اضافی بر کالاهای چینی، احتمالاً وارداتی به ارزش بیش از ۱.۳ تریلیون دلار را پوشش می‌دهد. این بیش از ۳.۵ برابر میزان پنج سال پیش است.

واقعیت امر این است که ، نوع  تعرفه‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده بیشتر جنبه ژئوپلیتیکی دارد تا عوامل اقتصادی.

موج تهدیدآمیز تعرفه‌ها می‌تواند تنش‌های تجاری را بیشتر افزایش دهد، سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش دهد، قیمت‌گذاری بازار را تحت تأثیر قرار دهد، جریان‌های تجاری را تحریف کند، زنجیره‌های تأمین را مختل کند و اعتماد مصرف‌کننده را تضعیف کند. در واقع، ممکن است اتفاقات بسیار بدتری در اقتصاد جهانی رخ دهد.

شاید بتوان گفت که به دلیل تعرفه‌های جدید ایالات متحده، جهان  در آستانه مواجهه با یک صحنه اقتصادی سخت و پرهزینه تر از دوران سخت گذشته قرار دارد.